Razem z autorem strony internetowej „Dawno temu w Krakowie” Kubą Sochackim zrealizowaliśmy (Stowarzyszenie Miasto Moje a w Nim - red.) projekt fotograficzny, podczas którego porównaliśmy obecny wygląd kilku kluczowych budynków i miejsc Zakopanego z ich stanem sprzed lat. W Zakopanem trwają właśnie prace nad parkiem kulturowym (obszarem szczególnej ochrony, powoływanym na mocy ustawy o ochronie zabytków), który – podobnie jak udało się w Krakowie – ma wyczyścić centrum miasta ze szpecących reklam oraz odbudować wizerunek miasta, które w całej Polsce służy za przykład wyjątkowej brzydoty i bezguścia. Mamy nadzieję, że zdjęcia te przekonają niedowiarków, że Zakopane wciąż ma szansę być pięknym miastem.
Zaprenumeruj newsletterJeżeli chcesz, by Zakopane znowu wyglądało jak na dawnych zdjęciach, to podpisz petycję do radnych w sprawie powołania parku kulturowego - tutaj
Piotr Manowiecki
Podczas przygotowania opisu korzystałem przede wszystkim z publikacji „Zakopane. Przewodnik historyczny” Macieja Pinkwarta i Lidii Długołęckiej-Pinkwart. Dziękuję za pomoc Zbigniewowi Moździerzowi z Muzeum Tatrzańskiego.
www.dawnotemuwkrakowie.pl
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Budynek restauracji na Gubałówce tworzyli wybitni artyści przedwojenni. Przy nim ulokowano brązowy posąg „Polonia Restituta” symbolizujący odrodzoną Polskę. W III RP posąg musiał ustąpić miejsca parasolowi reklamowemu i budce z goframi. Inny czas, inne priorytety…
fot. dawne – Narodowe Archiwum Cyfrowe, fot. współczesne Kuba Sochacki
Krupówki, będące jednym z najsłynniejszych deptaków Polski, przyciągają wielu turystów. A skoro są turyści, chcą w tym miejscu zaistnieć reklamodawcy. Reklamy najczęściej nie są projektowane przez wykształconych plastyków. W efekcie są zbyt duże, zbyt krzykliwe kolorystycznie i wykonane z tandetnych materiałów.
Zdjęcie NAC
fot. dawne – Narodowe Archiwum Cyfrowe, fot. współczesne Kuba Sochacki
W mieście od początku lat 80. nie ma plastyka miejskiego. Każdy umieszcza szyldy lub reklamy zgodnie z własnym gustem.
Zdjęcie NAC
fot. dawne – Narodowe Archiwum Cyfrowe, fot. współczesne Kuba Sochacki
W Krakowie udało się sprawić, że nawet amerykański bar szybkiej obsługi musiał zmniejszyć swój szyld. Liczymy na to, że podobnie będzie w Zakopanem.
Zdjęcie NAC
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Modernistyczny budynek kina Sokół z 1929 r. w III RP stał się powierzchnią do wywieszania krzykliwych banerów reklamowych. Szansą na zmianę tego stanu jest powołanie parku kulturowego.
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Willa Różeckiego na ul. Kościuszki, obecnie Alior Bank. Nawet wyremontowane zabytkowe wille oddalone od ciągów pieszych są często obwieszane przeskalowanymi reklamami.
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Oglądając wybudowany w latach 60. dworzec PKS, mierzymy się z problemem stosunku do architektury z okresu PRL, która przez większość Polaków nie jest ceniona i lubiana. Tymczasem głównym powodem brzydkiego wyglądu dworca nie są niskie walory projektowe, lecz szpecące reklamy, dobudowane w czasie III RP niepasujące kioski drewniane oraz ogólne zaniedbanie budynku.
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Wybudowany z okazji mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w 1962 r. Bar pod Smrekami pierwotnie był ozdobiony neonem. W III RP neon został zastąpiony przez kaseton, a przed budynkiem rozwieszono kilka banerów reklamowych. Choć jeżdżę tędy prawie codziennie do domu, nie potrafię sobie przypomnieć treści choćby jednego z nich.
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Dom handlowy Granit zaprojektowany przez Annę Górską w 1965 r. Niektórzy twierdzą, że budynek sam w sobie jest brzydki. Bez względu na to, czy mają rację, wiszące na nim wielkoformatowe reklamy tylko pogarszają sprawę.
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Hotel pod Gewontem. Najstarszy zakopiański hotel z 1885 r. Od 1939 r. nie pełni funkcji hotelowej. Nie jest to przykład największego oszpecenia reklamowego, niemniej nieprzystające do siebie szyldy, banery na płocie, krzykliwe parasole reklamowe oraz zasłaniające budynek drzewa sprawiają, że giną jego walory architektoniczne. Na współczesnym zdjęciu widzimy jeszcze jeden problem – nadmierny ruch samochodowy, który jest zjawiskiem dotyczącym całej Polski.
fot. dawne – Narodowe Archiwum Cyfrowe, fot. współczesne Kuba Sochacki
Kiedy w 1903 r. odsłonięto pomnik Chałubińskiego i Sabały, zabawą wandali stało się odrywanie smyczka trzymanego przez Sabałę. Dwa lata temu w tym urokliwym miejscu zlokalizowano… stację benzynową z całym dobrodziejstwem reklamowego inwentarza.
Zdjęcie NAC
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Zajazd Kuźnice mógłby służyć za pozytywny przykład. Budynek jest starannie odnowiony i z gustownym szyldem. Godne pochwały jest również to, że do Kuźnic nie mogą wjeżdżać prywatne samochody osobowe, a jedynie autobusy, taksówki i dorożki. Gdyby jeszcze usunąć plastikowy baner po prawej stronie budynku, kaseton na budynku w tle zastąpić gustownym szyldem i gdyby plastyk miejski zaprojektował dopuszczalne wzory parasoli reklamowych, przestrzeń na zdjęciu byłoby przykładem do naśladowania.
fot. dawne – z archiwum Muzeum Tatrzańskiego, fot. współczesne Piotr Manowiecki
Starsze zdjęcie, zrobione kilka lat temu, pokazuje dogorywający hotel Giewont z amerykańskimi barami sieciowymi. Nowe dowodzi, że wyremontowany budynek z estetycznie zaprojektowanymi szyldami może stanowić najlepszą reklamę firmy, przyczyniając się też do pięknienia miasta. Miejmy nadzieję, że w tym kierunku pójdzie Zakopane po uchwaleniu parku kulturowego.
Piotr Manowiecki
Członek stowarzyszenia „Miasto Moje A w Nim”
Źródło: Miasto Moje A w Nim
