ABC opakowań kartonowych i wykrojników (4): Produkcję pudełka zacznij od początku

Najważniejsze pytanie, na jakie musimy sobie odpowiedzieć na samym początku brzmi.... Jaki mamy budżet? Pudło! Nasze najważniejsze pytanie to przeznaczenie opakowania. To ono determinuje cały proces produkcyjny.

Najczęściej spotykane rodzaje opakowań kartonowych można następująco pogrupować wg ich funkcji i przeznaczenia:

• opakowania ekskluzywne,
• opakowania sklepowe,
• opakowania ekspozycyjne (standy),
• opakowania zabezpieczające,
• opakowania „na wódę”.

Omówimy je po kolei, wskazują ich najważniejsze cechy

Opakowania ekskluzywne

Zazwyczaj nie są produkowane na masową skalę, co oznacza nakład rzędu kilku tysięcy lub kilkuset sztuk.

Zwykle są to pudełka dwuczęściowe (spód i wieczko) + ewentualna wkładka. Do produkcji pudełka potrzeba czasem nawet 6 wykrojników, ponieważ tego typu opakowania wykonane są z wewnętrznej „części nośnej” (z tektury litej o grubości 1,5 do 2 mm) oraz okleiny z zadrukowanej kredy o niskiej gramaturze. Z uwagi na konstrukcję, ich produkcja odbywa się przeważnie ręcznie, przez co ich cena jest stosunkowo wysoka. W zamian jednak uzyskamy bardzo sztywne i masywne opakowanie sugerujące, że zawiera produkt wysokiej jakości. Tu nie ma miejsca na kompromisy czy oszczędności – ma być „na bogato”.

Do tej grupy możemy zaliczyć także opakowania z drogich kartonów barwionych w masie. Oczywiście można je jeszcze upiększyć wstążeczką, wyściółką z tkaniny itp. Kto choć raz kupował drogi portfel czy pierścionek u dobrego jubilera, wie o co chodzi.

Opakowania sklepowe

Użyłem tej nazwy, ponieważ dobrze charakteryzuje ona przeznaczenie, czyli ekspozycję towaru na półce sklepowej. Tutaj nacisk kładziemy głównie na cenę, atrakcyjny wygląd, łatwość konfekcjonowania i trwałość – kolejność zależy od klasy produktu. Aby opakowanie dobrze pełniło swoją funkcję i odpowiadało wymogom technologii produkcji, trzeba na samym początku ustalić hierarchię ważności tych czynników, ustalając który z nich ma znaczenie decydujące. Przy produkcji masowej (druk i sztancowanie wieloużytkowe, klejenie na sklejarkach automatycznych, konfekcjonowanie) nie ma miejsca na „jakoś to będzie”

Do produkcji wykorzystujemy karton w gramaturach 250-350 g lub wyższej, mając do dyspozycji szeroki wachlarz surowców powlekanych i bez powleczenia, celulozowych, makulaturowych i typu "kraft" . O wyborze powinny decydować estetyka, wytrzymałość mechaniczna, zaś przy kontakcie z żywnością dodatkowo stosowny atest. Ważne jest, czy opakowanie będzie wolnostojące, czy z przeznaczeniem do powieszenia na wieszaku.

Ponieważ jest to zwykle produkt masowy, niska cena końcowa jest istotnym parametrem - choć niestety zazwyczaj nie idzie ona w parze z atrakcyjnym wyglądem. Druku i uszlachetniania nie da się za bardzo „naciągnąć”, oszczędności można szukać zatem dobierając rodzaj użytego kartonu oraz planując konstrukcję opakowania. Najczęściej jest tak, że im prostsze jest pudełko, tym mniej miejsca zajmuje ono na arkuszu drukarskim, co pozwala uzyskać z arkusza więcej użytków. Przy projektowaniu kształtu należy zawsze pamiętać o łatwości konfekcjonowania – ktoś to składa i pakuje na akord!

Opakowania ekspozycyjne czyli standy

Branża POS to już w zasadzie oddzielna gałąź poligrafii. W tej dziedzinie bez „ciężkiego” sprzętu w formacie B0 trudno byłoby powalczyć. Odwiedzając sklepy i dając upust swojemu zawodowemu zboczeniu, podglądam konstrukcję owych stojaków. Z oględzin wynika, że istnieje na rynku kilka rozwiązań mocowania półek do części stojącej i znakomita większość standów widocznych w sklepach stanowi kompilację tychże, różniąc się gabarytami i ilością półek. W konstrukcjach tych oprócz atrakcyjnego wyglądu równie istotna jest wytrzymałość mechaniczna i stabilność. Do ich produkcji stosuje się struktury wielowarstwowe z tektur falistych (B,C, B+E, B+C) + kaszerowanie zadrukowaną kredą lub kartonem. Z uwagi na parametr wytrzymałości wykonuje się je również z materiałów innych niż tektura – np. z tworzyw sztucznych czy płyt meblowych.

Opakowania zabezpieczające

Pełnią funkcję ochronną w transporcie. Często są to opakowania jednorazowe, więc muszą być tanie i mocne, zaś z uwagi na gabaryty - łatwe w utylizacji. Aby spełnić wszystkie te wymagania, do ich produkcji używa się tektur falistych (z nadrukiem lub bez). Konstrukcja odgrywa tu ważną rolę – dzięki zastosowaniu przemyślnych zatrzasków, zapięć i załamań oprócz zwiększenia wytrzymałości udaje się uniknąć klejenia, stanowiącego dodatkowy koszt.

Mogą to być zwykłe konstrukcje klapowe, do których nie potrzeba wykrojnika lub konstrukcje fasonowe. W tym drugim wypadku z pomocą przychodzi baza opakowań FEFCO. Jest to katalog konstrukcji - „gotowców”, który omówimy szerzej przy innej okazji.

Opakowania „na wódę”

Ten typ opakowania to wyższa szkoła jazdy. Nazwałem je tak z przekąsem, bo niejedną noc spędziłem na przemyśleniach konstrukcji, żeby zdążyć na przetarg, a kilka moich konstrukcyjnych wynalazków trafiło na półki stoisk monopolowych. To zwariowany i wymagający segment rynku. Alkohol pakowany jest w pudełko zwykle z dwóch powodów: żeby podkreślić ekskluzywny charakter produktu (patrz opakowania ekskluzywne) albo z konieczności dołączenia upominku, jak szklanki, kieliszki, bransoletka z koralików dla niej, czy też dwa bączki typu „rozchodniak” dla niego.

Pod kątem konstrukcji szczególnie ciekawy jest ten drugi przypadek. Pudełko pozostaje zazwyczaj sześcianem, czasem z okienkiem. Bez cudów, poza sytuacją, gdy projektant chce zaszokować klienta kształtem.

Diabeł także i w tym wypadku tkwi w szczegółach - czyli w okienku i we wkładce. Konstrukcja musi być na tyle przemyślna, żeby:
- eksponowała (nie zasłaniała) marki / etykiety
- stabilnie utrzymywała butelkę, zapobiegając obracaniu i „chlebotaniu”
- utrzymywała na swoim miejscu kieliszki, szklanki i inną zawartość bez względu na potrząsanie, wywracanie etc
- szkło nie dotykało szkła
- umożliwiała łatwe zapakowanie produktów, a jednocześnie aby chroniła zawartość przed ”wydudlaniem” w zacisznym kącie marketu
- była jak najmniejsza, prosta i tania.

Opakowania na perfumy i kosmetyki, rządzą się podobnymi zasadami – plus dodatkowo uwzględnienie konfekcjonowania mechanicznego.

Podsumowując powyższe zestawienie: zanim zaplanujesz produkcję, odpowiedz sobie i projektantowi na pytanie, do której z opisanych grup należy twoje zlecenie. W następnym etapie dobierz odpowiedni materiał i technologię. Dopiero wówczas przystępuj do wyceny i wykonania wizualizacji opakowania.

A potem to już z górki ;)

Paweł Trynka
Stalbiga