LAKIEROWANIE UV zaliczamy do najpopularniejszych procesów postpressowych, których głównym celem jest nadanie produktowi poligraficznemu dodatkowych walorów estetycznych i ochronnych. Lakierować można zarówno całe powierzchnie arkusza jak i wybrane jego fragmenty. W dzisiejszym felietonie przyjrzymy się głównie lakierowaniu wybiórczemu, szczególnie podatnemu na chochlikowe harce.
Zaprenumeruj newsletterLakierowanie wybiórcze stosujemy w celu podkreślenia lub uwypuklenia wybranych elementów publikacji. Najczęściej lakieruje się: znaki graficzne, loga, zdjęcia, linie i teksty. Lakierować można zarówno lakierem matowym jak i błyszczącym.
Ciekawe efekty estetyczne uzyskuje się przez łączenie lakierowania wybiórczego UV z foliowaniem. Najczęściej stosowaną tu kombinacją jest całościowe pokrycie arkusza folią matową, a następie polakierowanie wybranych elementów lakierem błyszczącym. Można oczywiście zastosować wariant odwrotny i na folię błyszczącą nałożyć w wybranych miejscach matowy lakier UV.
Oprócz lakierów matowych i błyszczących, coraz większą popularnością cieszą się lakiery specjalne: strukturalne, wypukłe, brokatowe, fluorescencyjne itp. Tym lakierom poświęcimy osobny felieton.
Zanim zlecimy druk naszej publikacji wraz z opcją lakierowania wybiórczego warto przypomnieć podstawowe zasady rządzące tym procesem. Podaję je do publicznej wiadomości w popularnej ostatnio formie „zestawu genialnych rad, które odmienią Twoje życie w jeden dzień”. W wersji chochlikowej będzie to brzmiało następująco:
Dwanaście rad, które uczynią Twój druk gładkim, trwałym i świetlistym
Jak przygotować maskę na lakier?
Elementy, które mają być lakierowane należy przygotować w osobnym pliku, jako tzw. maska na lakier. Wymiar tego pliku winien być identyczny z wymiarem pliku do druku, a położenie elementów maski powinno dokładnie odpowiadać elementom ,na które lakier będzie nałożony. Wszelkie, nawet minimalne przesunięcia, spowodują utratę pasowania lakieru względem druku. Do drukarni należy dostarczyć trzy pliki o identycznych wymiarach: plik do druku bez maski na lakier, plik z maską bez elementów do druku oraz plik podglądowy z maską nałożoną na plik do druku.
Sposób przygotowania przykładowej maski na lakier w formie tutorialu przedstawimy niebawem w naszym Video-Chochliqu.
Jakie wymiary mogą mieć elementy lakierowane?
Wbrew obawom, mitom i mrzonkom nie ma uzasadnionych powodów do wyznaczania minimalnej wielkości fontu czy też grubości linii, która ma być pokryta lakierem UV. Wszystko to, co da się naświetlić i co jest widoczne gołym okiem można polakierować. Z pasowaniem lakieru nie powinno być problemów, jeśli przestrzegane będą zasady prawidłego przygotowania do lakierowania arkuszy drukarskich i masek na lakier, a sam proces lakierowania będzie wykonywany przez fachowca.
Jakim kolorem rysować maski?
Maski na lakier przygotowujemy zawsze w jednym kolorze (najlepiej black), w nasyceniu równym 100%. Dobrze, jak to jest grafika wektorowa, a fonty są zamienione na krzywe. Można stosować mapy bitowe, jednak ze świadomością tego, że ostrość rysunku elementów wektorowych jest zawsze większa.
Czy w maskach może być raster?
Do lakierowania można przesyłać zrastrowane maski jednototalne bez przejść tonalnych, na przykład w celu uzyskania specjalnych efektów na zdjęciach, ale zamysł ten winien być dokładnie przemyślany przez projektanta, przygotowującego pracę do druku. To, co dla jednych jest finezyjnym zabiegiem artystycznym, innym przypominać może powierzchnię papieru toaletowego. Tak czy siak, rzecz zweryfikuje klient.
Jak montować maski na lakier?
Montaż arkusza z maskami, jest dokładnym odzwierciedleniem arkusza drukarskiego, którego montowane maski dotyczą. Montując maski na lakier należy pamiętać o umieszczeniu na arkuszu tych samych paserów, które użyto w druku. Pasery są potrzebne zarówno w procesie „podmontowywania” masek na astralonie przed wykonaniem sita, jak i w trakcie samego procesu lakierowania na maszynie lakierującej. Wynika to z faktu naciągania się i zniekształcania papieru w trakcie druku i konieczności wyeliminowania powstałych wskutek tego niedokładności w pasowaniu lakieru.
Należy także pamiętać aby maski nie dochodziły do spadu arkusza, gdyż to powoduje wylewanie się lakieru. Minimalna odległość maski od spadu winna wynosić 2 mm.
„Podmontowywanie” masek na astralonie przed naświetleniem sita.
Co zrobić aby lakier nie pękał na zgięciach?
W celu wyeliminowania pękania lakieru UV w miejscach złamywania (jeśli oczywiście nie da się uniknąć takiej sytuacji już na etapie projektowania) jest zastosowanie w tych miejscach „wybrania” w masce. Tam gdzie przebiegają falce należy narysować białe linie o grubości ok. 0,5 mm lub jedno milimetrowe linie rastrowe. W efekcie finalnym lakier nie zostanie w tych miejscach nałożony, co gołym okiem będzie zupełnie niewidoczne.
Czy każdy papier nadaje się do lakierowania?
Do lakierowania nadają się teoretycznie wszystkie rodzaje papieru drukowego. W praktyce jednak, nie wykonuje się go na papierach niepowlekanych (offset), gdyż może tutaj dochodzić do niekontrolowanego przesiąkania lakieru na drugą stronę arkusza. Bywa jednak, że chcąc uzyskać na tym papierze specjalne efekty wizualne i estetyczne, stosuje się zabieg dwukrotnego lakierowania – wstępne, zabezpiecza przed przesiąkaniem lakieru, a zasadnicze jest nakładane na tę warstwę zabezpieczającą. Najczęściej jednak lakierowanie UV stosuje się na papierach powlekanych.
Czy gramatura papieru ma wpływ na jakość lakierowania?
Lakierowanie UV stosuje się zazwyczaj dla gramatur papieru od 150g do 400g. Im cieńszy papier tym większe niebezpieczeństwo powstania niedokładności w procesie lakierowania, wynikające z tendencji do odkształcania się papieru w druku, jego naciągania się i falowania.
Problem z dopasowaniem masek na lakier próbuje się eliminować przed naświetleniem sita , przez ręczne korygowanie ich położenia na astralonach, jednak odkształcenia wydrukowanych arkuszy mogą być tak nierównomierne, że przy cieńszych papierach nie da się uniknąć niedokładności w kładzeniu lakieru UV. Przy grubszych papierach (od 200g) problemu tego praktycznie nie ma.
Naświetlone sito z maską w maszynie lakierującej.
Czy do lakierownia można przekazać arkusze zaraz po ich wydrukowaniu?
Arkusze drukarskie winny być dobrze wysuszone zanim zostaną przekazane do procesu lakierowania. Po druku stosuje się czasem kilkakrotne wietrzenie, celem przyspieszania schnięcia farby. Pomiędzy zakończeniem procesu druku, a rozpoczęciem procesu lakierowania winna upłynąć minimum doba.
Czy każdy druk nadaje się do lakierowania?
Druk arkuszy przeznaczonych do lakierowania winien być wykonywany farbami przyjmującymi lakier czyli odpornymi na rozpuszczalniki i alkalia stosowane w lakierowaniu. W drukarniach offsetowych zasada ta jest respektowana, natomiast w większości przypadków tonery używane do druku cyfrowego nie spełniają tego wymogu. Chwalebnym wyjątkiem jest znana obecnie na rynku druku cyfrowego, linia maszyn HP Indigo.
Proces lakierowania w maszynie lakierującej.
Czy proces talkowania w czasie druku ma wpływ na lakierowanie?
Proszkowanie (talkowanie) arkuszy chroni je przed odciąganiem, sklejaniem i odbijaniem się druku, jednak w kontekście procesów uszlachetniających jest to problem. Stosowane w nadmiarze może spowodować trudności w przyjmowaniu lakieru UV i w miejscach lakierowania mogą powstać wybrzuszenia i nierówności. Zaleca się więc maksymalne odproszkowanie arkusza, przed jego przekazaniem do lakierowania.
Czy to już koniec chochlikowego wymądrzania się?
Na dzisiaj TAK, ale spotkamy się niebawem....
Pozdrawiam serdecznie
Wasz Chochlik Drukarski
Andrzej Gołąb
10. Maj, 2015
