LETTERPRESS stał się mimochodem tematem przewodnim całego chochlikowego lata 2015 i dzisiaj po raz trzeci wracamy to tego zagadnienia. Zgodnie z obietnicą z poprzedniego odcinka uzupełniamy nasz „Dekalog dobrego projektowania pod letterpress” o brakujące pięć porad, będących (tak, jak poprzednie odcinki)* owocem wizyty chochlikobusa w typograficznej pracowni PanBonTon** w Bielsku Białej.
Dekalog dobrego projektowania pod letterpress – dokończenie
PanBonTon zaprasza :)
6. Tłoczenie czyli drukowanie na sucho
W tym obszarze letterpress pozostawia w tyle zarówno druk offsetowy jak i cyfrowy. Technika ta bowiem jest w zasadzie połączeniem druku z jednoczesnym wytłaczaniem w materiale wgłębienia w kształcie czcionki lub obrazu wytrawionego na matrycy.
Każde odbicie matrycy to wtłoczenie farby w materiał, a efekt końcowy to swoisty produkt 3D. Można też wykonywać samo tłoczenie suchym tłokiem, bez nakładania farby na wytłoczone miejsca. Wykorzystując odpowiednio tę sytuację, uzyskuje się niezwykle ciekawe efekty wizualne, niedostępne dla innych metod druku.
Tłoczyć można z dwóch stron – z każdej inny obraz. Aby jednak tłoczenie jednej strony nie niwelowało efektu tłoczenia z drugiej strony, należy projektując pracę zadbać, aby tłoczenie z przodu trafiało w inne miejsce niż tłocznie z tyłu. W przeciwnym wypadku strona, która będzie drukowana jako druga „wypłaszczy” tę pierwszą.
Głębokość tłoczenia zależy zarówno od nacisku tłoka maszyny, jak i od typu użytego papieru. Nie każdy papier poddaje się na tyle, aby efekt tłoczenia był wyraźny.
PanBonTon: Istnieje problem z tłoczeniem dużych powierzchni. Wprawdzie nacisk tłoka wynosi 30KN czyli trzy tony, ale po rozłożeniu na większą powierzchnię papieru nie poddaje się on już równomiernie na całej swojej powierzchni.
Ustawianie maszyny typograficznej.
7. Podłoża, papiery
Druk typo możemy wykonywać na wszystkich papierach niepowlekanych. Technologicznie jest wprawdzie możliwy druk na papierach powlekanych, ale istnieje duże niebezpieczeństwo, że farba zacznie się rozmywać na krawędziach.
Grubość papieru ma znaczenie, jeśli chcemy uzyskać efekt tłoczenia widoczny tylko z jednej strony bez przebicia na rewers. Jest to możliwe już przy wysoko spulchnionym papierze 300g. Wysokie spulchnienie mają też papiery bawełniane, które doskonale się nadają do druku typograficznego.
Bardzo ciekawe efekty można uzyskać kaszerując, czyli sklejając ze sobą różne rodzaje papierów.
PanBonTon: Używamy papierów od wszystkich głównych dystrybutorów papieru w Polsce: Antalis, Igepa, Zing, Papyrus, Europapier. Jeśli graficy posiadają wzorniki tych papierów, wyboru można dokonać „na odległość” wskazując jedynie, o który papier chodzi. Można także odwiedzić naszą pracownię, celem wybrania papieru na miejscu lub zażyczyć sobie przesłania próbek.
Druk typograficzny wykonany na papierze ręcznie czerpanym pochodzącym z Pracowni Papieru Ręcznie Czerpanego http://www.pracownia.papieru.pl/
8. Wymiary prac
Końcowe wymiary prac są uzależnione od posiadanej przed daną pracownię maszyny. Zazwyczaj, maksymalny wymiar mieści się w granicach formatu A4. Minimalnej wielkości granicznej nie ma, a jeśli element jest naprawdę niewielkiej wielkości (typu „znaczek pocztowy”) można umieścić na matrycy kilka użytków i na etapie intro przyciąć wydrukowany arkusz do formatu docelowego. Ponieważ papier jest wkładany do maszyny ręcznie nie ma ograniczeń związanych z miejscem na łapki, ssawki i inne tego typu wymogi technologiczne, charakterystyczne dla druku na maszynach offsetowych.
format
Pozycjonowanie materiału na maszynie typograficznej.
9. Wykrojniki, uszlachetnienia
Prace realizowane metodą letterpressu mogą być wykrawane podobnie, jak druki offsetowe. Zasady przygotowania projektów wykrojników, nie odbiegają tutaj od ogólnych zasad obowiązujących w tej materii.
Nie mamy natomiast dobrych wieści dla zwolenników wszelkiego rodzaju uszlachetnień typu foliowanie, czy też lakierowanie UV. W druku typograficznym, który ze swej natury jest niezwykle szlachetny, uszlachetnień dodatkowych w pracowni PanBonTon się nie stosuje. Z małego researchingu, jaki przeprowadziłem w internecie, wydaje się to być normą także dla innych propozycji rynkowych.
10. Produkty, ceny
Metodą typograficzną najczęściej drukuje się wizytówki, zaproszenia, papeterie, podkładki, kupony, vouchery. Są to zazwyczaj produkty niskonakładowe. De facto możliwy jest druk nawet jednej sztuki.
Ze względu na specyfikę technologiczną, ceny jednostkowe są znacznie wyższe od analogicznych produktów realizowanych np. metodą cyfrową, zważywszy jednak na wyjątkowy charakter realizowanych w ten sposób prac, relatywnie rzecz biorąc nie są to kwoty oszałamiające. Zazwyczaj cena ostateczna jest podawana klientowi indywidualnie po dokładnym sprecyzowaniu jego potrzeb i oczekiwań oraz skonfrontowaniu ich z możliwościami technicznymi konkretnego zakładu typograficznego.
WIzyta Chochlikobusa
Pamiątkowe zdjęcie z wizyty chochlikobusa w pracowni PanBonTon. Od lewej: Andrzej Gołąb, Bronisław Józefiok, piękna Bostonka i jej wlaściciel Wojciech Stachowiak.
Z chochlikowym pozdrowieniem
Andrzej Gołąb