O palecie kolorów RAL słyszał każdy twórca reklamy, jednak w jaki sposób korzystać z niej w praktyce? Jaki wzornik jest mi potrzebny? Czy pokazuje on pełną paletę RAL? Czy można znaleźć kolor RAL odpowiadający kolorowi Pantone lub zestawieniu CMYK? Jak pokazać go w serwisie WWW?
Zaprenumeruj newsletterZ kolorami palety RAL spotykamy się na co dzień. Stała się ona płaszczyzną, na której "dogadują się" w sprawach koloru zakłady przemysłowe oraz firmy usługowe i ich klienci, stosujący ją do określania kolorystyki powłok malarskich, tworzyw itp. Rejestr kolorów RAL nie jest żadną obowiązującą prawnie normą, to raczej podstawa dobrowolnie uznawanej regulacji, mającej na celu poprawę jakości produkcji i usług oraz ułatwienie komunikowania się dostawców i klientów.
Palety RAL używa się do określania kolorystyki niezliczonych produktów przemysłowych, elementów architektury i wyposażenia wnętrz, stosowana jest też powszechnie w reklamie - np. do precyzowania kolorystyki nośników i oznakowań. Zlecając malowanie proszkowe konstrukcji stojaka, profili kasetonowych itp., zostaniemy najczęściej poproszeni o sprecyzowanie koloru wg systematyki RAL. Z paletą RAL stykają się nawet specjaliści od dtp, multimediów czy poligrafii, stając przed koniecznością wydrukowania lub przedstawienia na monitorze kolorów odpowiadających możliwie najlepiej wartościom określonym przez klienta wg palety RAL.
Nieco historii
RAL jest skrótem od nazwy niemieckiego Państwowego Komitetu do Spraw Warunków Dostaw (Reichsausschuss für Lieferbedingungen), założonego w 1925 roku przez niemiecki rząd oraz przedsiębiorstwa prywatne. W 1927 roku RAL stworzył pierwszy rejestr obejmujący 40 kolorów gotowych, które dały początek liczącej dziś 215 kolorów kolekcji kolorów RAL Classic.
Stosowany początkowo w Niemczech, rejestr RAL stał się z czasem standardem w większości krajów europejskich, wspieranym nie tylko przez przedsiębiorstwa prywatne, ale także władze państwowe. Obecnie piecza nad rejestrem kolorów RAL spoczywa w rękach RAL Deutsches Institut für Gütesicherung und Kennzeichnung (w skrócie RAL Institut), który jest podstawowym źródłem standardów kolorystycznych RAL i producentem oryginalnych wzorników kolorów.
Pełna paleta kolorów RAL i oznaczenia kolorów
Rejestr kolorów RAL tworzą w rzeczywistości dwie kolekcje: RAL Classic i RAL Design System. Najpopularniejsze wzorniki RAL obejmują historycznie pierwszą i stosunkowo wąską kolekcję RAL Classic, którą rozpoznać można po czterocyfrowych oznaczeniach kolorów. Jej niewielki zakres jest głównym mankamentem, widocznym przede wszystkim w zakresie kolorów najjaśniejszych.
Konkurencja ze strony systemu NCS oraz palet Sikkens, zmobilizowała RAL Institut do stworzenia bogatej palety RAL Design System, spełniającej wymagania projektantów i architektów oraz mającej odniesienie do systemów opisu barwy. Kolory RAL Design System oznaczane są siedmioma cyframi.
Obie palety nie są ze sobą w żaden sposób powiązane i nie uzupełniają się. Kolekcja Classic utrzymywana jest jedynie ze względu na swą popularność.
- Kolekcja RAL Classic
Zestaw obejmuje 215 kolorów, wybranych arbitralnie przez jego twórców. Czterocyfrowe oznaczenia mają charakter zwyczajowy - nie odnoszą się w żaden sposób do systemów opisu barwy i jedynie pierwsza cyfra sygnalizuje przynależność koloru do umownie określonych grup - np. 1 oznacza żółcie, 2 - oranże itd. - Kolekcja RAL Design System
Zestaw zawiera 1688 pozycji i składa się z sekwencji kolorów rozszerzonej o ich odcienie. Podstawowa różnica w stosunku do kolekcji Classic polega na systematyce wyboru kolorów i ich oznaczeń, zgodnej z zaleceniami Międzynarodowej Komisji Oświetlenia (CIE). Siedmiocyfrowe oznaczenia reprezentują oddalone od siebie o stałą wartość punkty modelu przestrzeni barwnej HLC, opisane wartościami tonu barwy (Hue - pierwsze 3 cyfry), jasności (Lightness - 2 kolejne cyfry) i nasycenia (Chroma - 2 ostatnie cyfry). Na przykład RAL 210 60 30 oznacza wartość 210 dla tonu, 60 dla jasności i 30 dla nasycenia. Pozwala to na łatwe tworzenie zestawień - jeśli np. potrzebny jest drugi, jaśniejszy kolor, wybieramy 210 70 30 (jasność 70).
RAL i modele przestrzeni barwnych
W przeciwieństwie do modeli takich jak RGB lub CMYK, paleta RAL ma charakter "nieciągły". Nie stanowi żadnego modelu przestrzeni barwnej - jej składniki reprezentują punkty na mapie kolorów przestrzeni takich jak XYZ, LAB lub HLC. Dokładność, z jaką uda nam się przekonwertować kolory RAL do barw reprezentowanych w przestrzeniach RGB lub CMYK zależy od zakresu tych przestrzeni.
Można się spodziewać, że konwersja do obszernej przestrzeni Adobe RGB da lepsze efekty niż zamiana na barwy węższej przestrzeni sRGB. Jeszcze gorzej będzie z wąską przestrzenią CMYK, choć warto pamiętać, że w pewnych obszarach wykracza ona poza zakres przestrzeni RGB.
Konwersja w odwrotnym kierunku - czyli RGB-RAL lub CMYK-RAL jest jeszcze bardziej przybliżona. Mając wartość RGB lub CMYK szukamy jedynie najbliższego koloru RAL licząc się z tym, że odległość między nimi może być duża.
Pomocą w przeprowadzaniu konwersji i poszukiwań najbliższych wartości kolorów RAL jest przygotowane przez RAL Institut oprogramowanie RAL Digital. Pozwala ono na znalezienie najbliższych wartości RGB, HLC, LAB, CMYK oraz HEX (zapis stosowany w html).
RAL i Pantone
O ile zamiana RAL-CMYK daje jedynie przybliżone efekty, o tyle algorytm konwersji RAL-Pantone nie istnieje. Obie palety są zestawem gotowych, konkretnych wartości barwnych i nie mają ze sobą nic wspólnego. Skala Pantone powstaje w wyniku mieszania w różnych proporcjach kilku kolorów farb drukowych.
Paleta RAL nie da się porównać ze skalą Pantone w żaden systematyczny sposób - porównania można dokonać jedynie po sprowadzeniu odpowiednich wartości do wspólnego mianownika - czyli wartości w możliwie obszernych, "teoretycznych" przestrzeniach, takich jak XYZ, LAB lub HLC. W efekcie możemy liczyć na znalezienie najbliższej pary kolorów z palety RAL i Pantone, choć faktyczne różnice mogą być całkiem spore.
Jaki wzornik jest mi potrzebny?
RAL Institut produkuje dwa rodzaje wzorników – popularne wzorniki poglądowe i drogie, profesjonalne wzorce oryginalne.
- Wzorniki poglądowe dostępne są w formie wachlarzy, notesów i kart różniących się sposobem prezentacji i wielkością próbek. Są tanie (od kilkudziesięciu do kilkuset zł w zależności od wersji) i dostępne – to właśnie tym typem wzorników posługuje się większość firm reklamowych i grafików, zaś wielu producentów korzystających ze skali RAL rozprowadza takie wzorniki z własnym logo (usługę wykonania firmowych wzorników opatrzonych własnym logo zamawia się w RAL Institut). Próbki koloru są stosunkowo niewielkie, a wzorniki nie mogą być uważane za niezawodne narzędzie kontroli kolorystycznej. Najpopularniejszym wzornikiem jest w Polsce „wachlarz” RAL Classic K-7, natomiast chcąc mieć przegląd wszystkich kolorów z uwzględnieniem palety RAL Design, należałoby zaopatrzyć się także we wzornik RAL Design Farbfinder.
- Wzorce oryginalne to drogie narzędzie wyznaczające standard przemysłowy. Cena zależy od tego czy wybierzemy wersję z certyfikatem kontroli spektrofotometrycznej próbek, ale jest to wydatek rzędu kilku tysięcy złotych za każdą z dwóch palet (w wypadku palety RAL Design z certyfikatem cena sięga nawet kilkunastu tys. zł.). Próbki dostępne są w postaci dużych, pojedynczych kart koloru, dzięki czemu można ograniczyć się do skompletowania węższego zestawu wykorzystywanego w praktyce. Wzorce oryginalne RAL Design dostępne są dodatkowo w nieco tańszej wersji RAL Design Atlas (z małymi próbkami) oraz w zestawie wachlarzy zawierających po 8 kolorów wraz z odcieniami, co pozwala skompletować tylko pewne zakresy palety – błękity, zielenie itp.
