Przedmiotem prawa własności przemysłowej są – oprócz m.in. znaków towarowych i patentów na wynalazki – również wzory przemysłowe. Czym jest wzór przemysłowy i dlaczego odgrywa tak ważną rolę w świecie mody i designu?
Zaprenumeruj newsletterWzór przemysłowy to zgodnie z definicją zawartą w art. 102 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej:
nowa, posiadająca indywidualny charakter postać wytworu nadana mu w szczególności przez odpowiednie cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację
Najważniejszymi cechami wzoru przemysłowego są jego „zewnętrznie postrzegalne właściwości”, a więc – najprościej mówiąc – jego wygląd. Prawem z rejestracji wzoru przemysłowego może być więc chroniona – przykładowo – biżuteria (w tym przypadku kolczyki zarejestrowane pod numerem prawa wyłącznego 26207), oryginalny model torebki lub kształt designerskiego fotela.
Ochrona wzoru przemysłowego
Charakterystyczny wytwór może stać się wzorem przemysłowym i uzyskać ochronę prawa własności przemysłowej, gdy spełnia trzy następujące cechy:
-
stanowi „postać wytworu”:
Sformułowanie „postać wytworu” należy rozumieć jako wygląd przedmiotu, jego cechy zewnętrzne, które podlegają percepcji zmysłów, np. kształt i strukturę, układ linii, konturów, właściwość powierzchni (która może być gładka, chropowata, matowa lub połyskująca, wklęsła lub wypukła), barwę, kolorystykę, ornamentację.
-
jest nowy:
Wytwór musi być nowy, a więc: nieujawniony, nieudostępniony wcześniej publicznie.
Art. 103. [Nowość wzoru przemysłowego]
1. Wzór przemysłowy uważa się za nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób, z zastrzeżeniem ust. 2. Wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami.
2. Wzoru nie uważa się za udostępniony publicznie, w rozumieniu ust. 1, jeżeli nie mógł dotrzeć do wiadomości osób zajmujących się zawodowo dziedziną, której wzór dotyczy.
-
posiada indywidualny charakter:
Wytwór musi być charakterystyczny czyli posiadać cechy, które odróżniają go od innych podobnych wytworów.
Art. 104. [Indywidualny charakter wzoru przemysłowego]
1. Wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo.
Co istotne, jako wzór przemysłowy chroniony jest jedynie wygląd zewnętrzny wytworu, nie zaś sam produkt. Cechy techniczne lub użytkowe wytworu nie mają znaczenia przy ocenie zdolności rejestracyjnej wzoru.
Dlaczego warto chronić wzór przemysłowy?
Wzór przemysłowy – podobnie jak znak towarowy – nabywa ochronę prawa własności przemysłowej poprzez rejestrację w Urzędzie Patentowym RP. Dlaczego warto postarać się o taką rejestrację?
Uzyskanie ochrony z rejestracji wzoru przemysłowego podnosi wartość produktu i daje projektantowi lub producentowi prawo wyłącznego korzystania ze wzoru w sposób zarobkowy na całym obszarze naszego kraju.
Rejestracja wzoru przemysłowego zabezpiecza również producenta przez kopiowaniem bądź podrabianiem wzoru przez konkurentów, a w konsekwencji prowadzi do zwiększenia jego zysków finansowych.
Ochrona prawna wzoru przemysłowego powinna stanowić więc pierwszoplanowy element strategii marketingowej każdego dbającego o swoje interesy projektanta lub producenta.
Prawa z rejestracji wzoru udziela się na 25 lat (okres ochrony liczony jest od daty dokonania zgłoszenia wzoru w Urzędzie Patentowym RP). Czas ochrony podzielony jest na pięcoletnie okresy:
| za pierwszy okres ochrony (1., 2., 3., 4. i 5. rok ochrony) | 150,00 zł |
| za drugi okres ochrony (6., 7., 8., 9. i 10. rok ochrony) | 250,00 zł |
| za trzeci okres ochrony (11., 12., 13., 14. i 15. rok ochrony) | 500,00 zł |
| za czwarty okres ochrony (16., 17., 18., 19. i 20. rok ochrony) | 1000,00 zł |
| za piąty okres ochrony (21., 22., 23., 24. i 25. rok ochrony) | 2000,00 zł |
źródło: uprp.gov.pl
RM58 – perełka polskiego wzornictwa
A co ze słynnymi przykładami polskiego wzornictwa lat 50. i 60. XX wieku, takich jak fotel RM58 autorstwa Romana Modzelewskiego? Czy tego typu projekty mogą być chronione jako wzory przemysłowe? Z powodu braku przesłanki nowości niestety nie, co nie oznacza jednak, że są one pozbawione jakiejkolwiek ochrony prawnej.
Fotel RM58 autorstwa Romana Modzelewskiego – wyjątkowe siedzisko o wadze 10 kg wykonane z włókien szklanych oraz żywicy epoksydowej, materiałów, które w latach 50. ubiegłego wieku były absolutnymi hitami rynkowymi – chronione jest wciąż przez prawo autorskie. Czas trwania autorskich praw majątkowych trwa bowiem od chwili powstania dzieła, przez cały okres życia twórcy i wygasa dopiero 70 lat po jego śmierci. Utwór autorstwa Romana Modzelewskiego, który zmarł w Łodzi w 1997 r., będzie więc chroniony aż do 2068 roku.
Oznaczenie słowne RM58 (nazwa wzoru) chronione jest przez markę VZÓR również jako słowny znak towarowy zarejestrowany w Urzędzie Patentowym RP pod numerem prawa wyłącznego R.266398.
Kilka lat temu firma VZÓR postanowiła wprowadzić ten kultowy element polskiego designu do regularnej produkcji. Dzisiaj model RM58 jest sztandarowym produktem i znakiem rozpoznawczym marki VZÓR.
PS. W Galerii Wzornictwa Polskiego Muzeum Narodowego w Warszawie można zobaczyć najciekawsze prace polskich projektantów z różnych epok i środowisk – od początku XX wieku po czasy współczesne.
Wśród eksponatów (numer 608) jest również fotel RM56 Romana Modzelewskiego. Zachęcam do odwiedzenia Galerii i wysłuchania historii powstania modelu RM56.
Magdalena Miernik
Fot.: RM58 classic -Roman Modzelewski, producent: VZÓR, www. atakdesign.pl
Źródło: Lookreatywni
