Fundusz Żubra pomaga utworzyć ostoje dla zagrożonych gatunków we wschodniej Polsce

Utworzenie 50 mikrorezerwatów, jakimi są strefy ochrony, które pozwolą chronić siedliska zagrożonych gatunków ptaków, takich jak orzeł przedni i bocian czarny oraz porostów, a także ustanowienie 15 hektarów wiecznych lasów, kształtowanych wyłącznie przez naturę i niezagrożonych wycięciem. To dwa nowe ekologiczne priorytety Funduszu Żubra, powołanego, aby w sposób kompleksowy, zrównoważony i zgodny z naukową wiedzą chronić dziką przyrodę w Polsce. Wyznaczanie ostoi przyrodniczych przy jednoczesnej rezygnacji z aktywnych środków ochrony przyrody wpisuje się w nowoczesne podejście do ekologii, którego założeniem jest również minimalizowanie śladu węglowego.

– Pamiętajmy, że natura przez miliony lat funkcjonowała bez pomocy człowieka, a napędzana energią słoneczną biosfera trwała w dynamicznej równowadze, tworząc niezwykłe biologiczne bogactwo – mówi prof. Bogdan Chojnicki z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. – Dopiero pojawienie się człowieka i era przemysłowa wywołały nienaturalne zanikanie roślin i zwierząt, pozbawianych środowiska swojego bytowania. Dlatego tworzenie miejsc, gdzie natura może się odbudowywać, wolnych od ingerencji człowieka, jest kluczowe dla zachowania bioróżnorodności i równowagi klimatycznej.

Mikroezerwaty to sposób na ochronę zagrożonych gatunków, zwłaszcza w kluczowym dla ich istnienia czasie: w okresie lęgowym. W ramach działań Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze kolejne stare drzewa, na których swoje gniazda zakładają skrajnie nieliczne już w Polsce orły przednie (zaledwie 25-30 par), chronione orliki krzykliwe, bociany czarne czy sóweczki, a swoje stanowiska mają zagrożone gatunki porostów, zostaną zgłoszone do ochrony strefowej, co pomoże utworzyć w promieniu od 50 do 200 m obszar wolny od wycinki. Pozwolą ocalić skrawki dzikich leśnych ostoi.

Mikrorezerwaty pod patronatem Funduszu Żubra powstaną w granicach dwóch ogromnych ekosystemów: w Puszczy Karpackiej (leżącej m.in. na terenach Beskidu Niskiego, Pogórza Przemyskiego i Gór Sanocko-Turczańskich) oraz w Puszczy Boreckiej w województwie warmińsko-mazurskim. Dzięki nim pod ochroną znajdą się tak rzadkie gatunki jak orlik krzykliwy, sóweczka, orzeł przedni, bocian czarny, a także stare drzewa i rzadkie gatunki porostów.

Z kolei wieczne lasy to projekt, który zakłada wykup gruntów, mających często status nieużytku i – dosłownie – zostawienie ich w spokoju. Na takich obszarach, uwolnionych od działalności człowieka, następuje naturalna sukcesja i tworzy się prawdziwa ostoja przyrody, samowystarczalna i funkcjonująca jako regulator klimatu. Nie prowadząc na tych terenach aktywnych działań ochrony przyrody (nasadzenia, transport sadzonek, przygotowanie ciągnikiem podłoża itp.), nie generuje się śladu węglowego. Wieczne lasy będą rosnąć w sąsiedztwie obszarów chronionych, na mokradłach, w górach, dolinach rzek i ważnych korytarzach ekologicznych. Najczęściej na siedliskach wilgotnych i bagiennych. Nad Biebrzą zabezpieczą one siedliska chronionych gatunków jak puchacz, żuraw i orlik grubodzioby oraz wielu innych gatunków żerujących w podmokłych lasach i znajdujących w nich schronienie w upalne dni, w tym łosia. W Karpatach z kolei wieczne lasy będą schronieniem dla rysia, bociana czarnego, niedźwiedzia brunatnego, puszczyka uralskiego i orlika krzykliwego.

Bioróżnorodność, która jest dziedzictwem milionów lat procesów biologicznych zachodzących na naszej planecie, znajduje się dziś w rękach naszej generacji. To od naszych decyzji zależy, w jakim stanie przekażemy ją przyszłym pokoleniom, a mikrorezerwaty i wieczne lasy są szansą na poprawienie jej dobrostanu, ale nie tylko.

– Wieczny las akumuluje węgiel, a jednocześnie stanowi doskonały stabilizator warunków mikroklimatycznych – wyjaśnia prof. Chojnicki. – Innymi słowy: jest potencjalnie sporym zbiornikiem CO₂ zaabsorbowanego z atmosfery, a jednocześnie skutecznym narzędziem w ochronie przed już zachodzącymi zmianami klimatu.

Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze jest organizacją ekspercką, zrzeszającą przyrodników i leśników działających na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego naszego kraju i pogranicza Polski, Ukrainy i Słowacji. Do ekologicznych sukcesów Fundacji zalicza się m.in. odnalezienie tysięcy stanowisk gatunków chronionych i wskaźnikowych dla lasów pierwotnych oraz kilkudziesięciu gatunków nowych lub uznanych za wymarłe w naszym kraju.

 – W obliczu kryzysu klimatycznego i wielkiego wymierania gatunków musimy działać już teraz – podkreśla Radosław Michalski, prezes Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze. – Ogromną role odgrywa dziś nie tylko tworzenie stref ochrony, ale również oddawanie przyrodzie przestrzeni. To drugie możemy zapewnić wykupując ziemię, którą przywracamy naturze. Nie zamierzamy sadzić drzew, ale pozwalamy procesom naturalnym urządzić las. W dobie globalnego ocieplenia musimy zrobić wszystko, aby minimalizować negatywne skutki zmian klimatu.

Działania Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze można wesprzeć darowizną za pośrednictwem strony www.przyrodnicze.org. Każda przekazana kwota przyczyni się do ochrony bezcennej dzikiej polskiej przyrody. Zakładanie ostoi przyrody w mikro i makro skali jest kontynuacją ekologicznych działań marki Żubr Kompanii Piwowarskiej i powołanego przez nią Funduszu Żubra, który ma za zadanie edukować społeczeństwo oraz ratować i chronić przyrodę w najcenniejszych przyrodniczo rejonach Polski.

– Cieszymy się, że udało nam się znaleźć takiego partnera jak Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, która ma ogromne doświadczenie i wiedzę naukową w zakresie ochrony przyrody – mówi Urszula Czerniawska-Kapeluch, senior brand manager Żubr. - Zabezpieczanie już istniejących siedlisk zagrożonych gatunków zwierząt i tworzenie nowych dzikich oaz dla polskiej przyrody to z naszej perspektywy jeden z najlepszych sposobów zaangażowania się marki w poprawę warunków dla dzikich zwierząt w Polsce - dodaje.

Fundusz Żubra wspiera rozmaite inicjatywy na rzecz ochrony przyrody: długofalowe, jak współpraca z Białowieskim Parkiem Narodowym i te, które wymagają szybkiego działania, jak pomoc w czasie pożaru doliny Biebrzy. W 2019 r. marka Żubr przekazała milion złotych na ochronę zagrożonych gatunków, w 2020 ufundowała specjalistyczny sprzęt o wartości 1 miliona złotych dla Białowieskiego Parku Narodowego. Kolejny milion na walkę o zachowanie dzikiej przyrody w jej jak najbardziej naturalnym stanie zostanie przekazany w tym roku.

Ubiegłoroczna akcja Funduszu Żubra, pomoc w wykupywaniu gruntów Biebrzańskiego Parku Narodowego, szeroko odbiła się w polskich i zagranicznych mediach oraz przyczyniła do zwiększenia terenów chronionych Parku o 250 000 m². Wykup gruntów przeznaczonych na zakładanie wiecznych lasów jest naturalną kontynuacją tej kampanii, tak jak mikrorezerwaty wpisują się w ideę innej kampanii marki, biorącej pod skrzydła niezwykle pożyteczne i zagrożone wyginięciem nietoperze.

Fundusz Żubra, podejmując działania ochrony przyrody, zawsze opiera się na wiedzy naukowców i ekologów, którzy są ekspertami w danym temacie, a także wspiera zaangażowanie lokalnej społeczności, ponieważ tylko wspólne działania prowadzą do trwałych efektów.

To już czwarta edycja kampanii „Żubr chroni zagrożone gatunki zwierząt” i działalności Funduszu Żubra. Do końca roku planowane są jeszcze trzy akcje we współpracy z organizacjami ekologicznymi.