Jak zwiększać czytelność tekstu w Internecie?

Specjaliści w badaniu ergonomii od dawna powtarzają, że czytanie informacji z ekranu komputera różni się znacznie od czytania z kartki papieru. Do tej pory powstały już dość szczegółowe reguły czytelności, które są rekomendowane np. do pisania tekstów dla stron internetowych.

Wykorzystując eyetracking sprawdziliśmy, na ile różne metody formatowania tekstu wpływają na łatwość odnajdywania w nim informacji. Przy udziale 12 użytkowników przetestowano takie zabiegi jak: używanie tytułów i śródtytułów w tekście, stosowanie wypunktowanych list oraz podkreślanie odnośników.

Wyniki częściowo potwierdzają znane zasady, lecz częściowo zaskakują. Potwierdziła się wartość wypunktowanych list i tytułów, mało definitywne są natomiast wskazania na temat sposobu oznaczania odnośników. Szczególnie ciekawe wnioski badanie przyniosło na temat stosowania śródtytułów w tekstach.

1. Jak wyglądało badanie?
Zadaniem postawionym przed uczestnikami było odnalezienie wysokości kosztu wysyłki w obrębie stron informacyjnych hipotetycznego sklepu internetowego. W celach badawczych zachowano maksymalną surowość stron – składały się one prawie wyłącznie z odpowiednio sformatowanego tekstu. Scenariusz badania zakładał, że użytkownicy na pierwszej stronie powinni kliknąć w tekście odnośnik „Koszty wysyłki”, a następnie odnaleźć szukaną wartość na kolejnej stronie. Wszyscy użytkownicy widzieli tę samą, jednak różnie sformatowaną treść.

2. Tytuł strony kołem ratunkowym
Badanie wskazało, że tytuły nadawane stronom są szczególnie przydatne przy wejściu na pierwszą stronę serwisu i pozwalają zorientować się w aktualnym położeniu. Tylko jeden użytkownik nie spojrzał na tytuł pierwszej wyświetlonej strony. Jest to kontrastem wobec sytuacji po przejściu na kolejną stronę, gdzie tylko 3 osoby zauważyły tytuł (rys. 1.).

Można tu zauważyć typowy ciąg myślenia: skoro kliknąłem na odnośnik, to wiem gdzie przeszedłem i nie muszę się o tym upewniać. Znamienny jest fakt, że jeden niewielu z badanych, który spojrzał na tytuł na drugiej stronie, uczynił to dopiero po chwili zapoznawania się z tekstem, nie znajdując szukanej informacji. Tytuł posłużył więc jako sposób upewnienia się czy nie nastąpiła pomyłka w nawigacji.

3. Wypunktowane listy znacznie ułatwiają szukanie informacji

Rysunek 2. Szybkie odnalezienie szukanej informacji na liście (po lewej) oraz długie poszukiwania w zbitym tekście (po prawej). SEQ Rysunek * ARABIC

Informacja o koszcie wysyłki została części użytkowników przedstawiona w postaci zdania umieszczonego w tekście, a części w postaci wypunktowanej listy. Ta różnica sposobu prezentacji miała potężny efekt dla wydajności.

Użytkownicy odnajdywali właściwą liczbę średnio ponad 60% szybciej, gdy znajdowała się ona jako jeden z punktów listy, niż gdy była ukryta w tekście. Ponadto, potrzebowali do tego ponad dwa razy mniej zatrzymań wzroku na stronie. Zauważali to również sami użytkownicy w komentarzach po badaniu. Jest to zgodne z rekomendacjami pisania dla Internetu, które zalecają komunikację w krótkich, wyróżnionych punktach, zamiast długiego, wielozdaniowego tekstu.

4. Podkreślanie linków nie ma wpływu na wydajność
Dobra praktyka oznaczania odnośników mówi, że należy je wyróżniać przy pomocy koloru oraz podkreślenia. Badanie Symetrii nie podważyło, ale i nie potwierdziło znaczenia podkreśleń dla łatwości odnajdowania wzrokiem odnośników w tekście. W obu przypadkach potrzebny czas i liczba zatrzymań wzroku na stronie była podobna, co oznacza, że kolor był wystarczającym sposobem wyróżnienia odnośnika. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że badane strony były wyjątkowo oszczędne w kolory – w przypadku większego zastosowania barw sytuacja prawdopodobnie byłaby inna.
Należy również przypomnieć, że podkreślenia pokazują swoją prawdziwą wartość w przypadku osób z trudnościami rozróżniania kolorów. Ich wykorzystywanie wpływa więc przede wszystkim na poprawę dostępności serwisu.

5. Śródtytuły w tekście – utrudnienie czy zachęta do czytania?
Zadaniem śródtytułów w dłuższym tekście jest dzielić go na mniejsze fragmenty i skuteczniej informować użytkownika, o czym mówi każdy z nich. Sugeruje to, że stosowanie śródtytułów pomaga czytelnikom odnajdować poszukiwane informacje. Tymczasem analiza wyników badania wskazała rzecz przeciwną. Użytkownicy, którzy widzieli tekst opisany przy pomocy śródtytułów, spędzali na szukaniu w nim właściwego odnośnika więcej czasu i dokładniej mu się przyglądali.

Ten paradoks ma swoje wytłumaczenie. Widząc nieopisany, długi tekst, badani nie próbowali się z nim zapoznawać, a jedynie przewijali go szybko, zdając się na przypadkowe odnalezienie informacji. Sytuacja była inna, gdy widoczne były śródtytuły – użytkownicy instynktownie oceniali, że warto się z nimi zapoznać, a na dodatek dokładniej wczytywali się w te fragmenty tekstu, które wydawały się mieć związek z tematem. W rezultacie docierali do wyróżnionego odnośnika nieco wolniej, ale pewniej niż pozostali.

Rysunek 3. Chaotyczne, pojedyncze spojrzenia w przypadku braku śródtytułów (przykład po lewej) oraz bardziej systematyczny sposób czytania po prawej.

Wniosek jest następujący: jeśli wiemy, jakie informacje na stronie są najważniejsze dla użytkowników, możemy je po prostu wyraźnie wyeksponować i liczyć, że użytkownicy do nich trafią. W przypadku bardziej skomplikowanych stron, warto jednak zastosować śródtytuły i kierować użytkowników krok po kroku do celu.

Rysunek 4. Ścieżka wzroku użytkownika śledzącego kolejne śródtytuły

Źródło: Symetria