Kampania „Po prostu reaguj” - jak odpowiadać na przemoc wobec osób LGBT

13 maja podczas konferencji prasowej w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich zainaugurowana została kampania Stowarzyszenia Lambda Warszawa i Stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza “Po prostu reaguj”.

- Przemoc ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową to problem, który dotyczy nie tylko pokrzywdzonych i sprawców, ale całego społeczeństwa. Inicjatywa, która pozwala nam przybliżyć się do celu wyeliminowania tego zjawiska, a przynajmniej zmniejszenia jego negatywnych skutków, zasługuje w mojej opinii na uznanie, szacunek i wsparcie - powiedział dr Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich otwierając konferencję.

LGBT i przemoc - wyniki badania opinii

Inspiracją do działania było badanie przeprowadzone na zlecenie Lambdy Warszawa przez Kantar Polska w lipcu 2018 r. Jego wyniki przedstawili na konferencji dr Piotr Godzisz i Jacek Mazurczak.

- Chcielibyśmy, aby z oferty szkoleń dotyczących reagowania na przemoc skorzystali przede wszystkim pracownicy firm i instytucji działających we wspólnej przestrzeni. Kina, restauracje, autobusy, uczelnie, siłownie, czy galerie handlowe to wszystko miejsca, gdzie może dochodzić do sytuacji przemocowych. Zatrudnieni tam pracownicy są zazwyczaj najbardziej odpowiednimi osobami do przeciwdziałania  przemocy nie tylko doraźnie, ale i trwale. Swoją adekwatną reakcją mogą dać osobom LGBT poczucie, że przestrzeń publiczna jest dla nich bezpieczna - wyjaśnia Piotr Godzisz..

Grafika kampanii "Po prostu reaguj", Źródło: Lambda Warszawa

Konsekwencją przeprowadzonych badań jest kampania “Po prostu reaguj”.

- Od lat obserwujemy wysoką skalę przemocy wobec osób LGBT, przy czym jedynie ułamek tych zdarzeń jest zgłaszanych na Policję. Ogromną rolę w przeciwdziałaniu przemocy mają świadkowie. Widzimy jednak, że na polskich ulicach często panuje znieczulica i ludzie nie reagują na przemoc, tym bardziej, kiedy atakowane są osoby LGBT. Postanowiliśmy zbadać temat i dowiedzieć się co Polacy jako świadkowie myślą o pokrzywdzonych, czy im współczują i na ile są gotowi zareagować - mówi dr Piotr Godzisz o przyczynach przeprowadzenia badania.

Najbardziej optymistyczna informacja wynikająca z badania dotyczy stosunku do osób LGBT. Większość (70 proc.) osób mieszkających w Polsce uważa, że osoby LGBT powinny żyć tak jak chcą. Choć Polacy stają się coraz bardziej tolerancyjni, nadal nie wiedzą jak się zachować gdy są świadkami przemocy wobec osób LGBT.

Ponad połowa (52 proc.) respondentów stwierdziła, że przemoc wobec osób LGBT jest w Polsce poważnym problemem. 2/3 badanych uznało, że pary osób tej samej płci unikają trzymania się za rękę w miejscu publicznym z obawy przed napaścią. Tyle samo osób uważa, że swoją tożsamość płciową na ulicy z obawy przed atakiem ukrywać mogą osoby transpłciowe.

Badanie pokazuje, że jako społeczeństwo, okazujemy więcej współczucia dla par heteroseksualnych niż par jednopłciowych, które zostały zaatakowane w takiej samej sytuacji. O ile w pierwszym przypadku pełną empatię czułoby ⅔ społeczeństwa, o tyle w przypadku lesbijek byłoby to już 54 proc., a w przypadku pary gejów, już jedynie 45 proc.

- Badanie potwierdziło nasze przypuszczenie, że nawet w sytuacjach, w których empatia powinna być naturalną postawą, o jej poziomie decydują także uprzedzenia - powiedział Jacek Mazurczak. - Ważna okazuje się też płeć osoby pokrzywdzonej. Kobietom współczujemy bardziej i chętniej reagujemy na napaść.

Grafika kampanii "Po prostu reaguj", Źródło: Lambda Warszawa

Przemoc to codzienne doświadczenie osób LGBT w Polsce

Podczas konferencji o swoim doświadczeniu opowiedzieli Katarzyna Żeglicka i Emil Zaremba, którzy doświadczyli przemocy ze względu na swoją orientację seksualną.

- Podświadomie boimy się ciemnych zaułków i podejrzanych miejsc., a bezpiecznie czujemy się gdy otaczają nas ludzie. Niestety osobiście doznałam ogromnego szoku i zawodu, gdy zostałam zaatakowana przez czterech mężczyzn na przystanku autobusowym. Dookoła mnie było sporo osób, jednak nie zareagował nikt! Dopiero gdy sama wyszłam z opresji, a oprawcy oddalili się, świadkowie skomentowali ich zachowanie. Takie sytuacje drastycznie obnażają brak solidarności społecznej - wspomina Katarzyna Żeglicka.

- Konsekwencje doświadczania przemocy z powodu określonej tożsamości płciowej siedzą we mnie do dziś. Choć od tej pierwszej sytuacji minęło kilkanaście lat, nadal często czuję się intruzem w publicznej przestrzeni i mam gdzieś z tyłu głowy ciągle włączoną czerwoną lampkę "uważaj!". Zastanawiam się co i jak może mi zagrozić. I nie mogę przestać myśleć o tym, jak bardzo by mi pomogło, jakby jakaś postronna osoba choćby krzyknęła "przestań!" albo podeszła do mnie już po fakcie i spytała, czy czegoś nie potrzebuję, czy żeby wypowiedziała na głos, że to było nie w porządku, że jej przykro. Na pewno nie czułbym się wtedy tak przeraźliwie sam i totalnie bezradny - dodaje Emil Zaremba.

Jak reagować: porady i szkolenia

- Tytuł kampanii wziął się z obserwacji, że świadkowie przemocy kalkulują, wahają się, co zrobić, zamiast zareagować. Dzieje się tak dlatego, że brakuje im odpowiednich narzędzi do podjęcia działania - powiedziała koordynatorka kampanii, Karolina Więckiewicz.

Twórcy kampanii postanowili zebrać przydatne informacje, na temat tego jak reagować w jednym miejscu, oraz udostępnić je szerokiej grupie odbiorców. Na stronie kampanii znalazły  się porady oraz symulator przemocowych sytuacji, który pozwala odbiorcy przejść różne sytuacje i poznać konkretne reakcje przypisane do konkretnych okoliczności, w jakich przemoc ma miejsce.

Grafika kampanii "Po prostu reaguj", Źródło: Lambda Warszawa

Kampanijne komunikaty pojawią się również w mediach społecznościowych.

- W pierwszej odsłonie odbiorcy zobaczą intrygującą animację z udziałem symbolicznych postaci wymyślający wymówki dla braku reakcji, a następnie odesłani zostaną na stronę www, gdzie wyjaśniony jest kontekst całej akcji. W kolejnym etapie pokazane zostaną konkretne sytuacje przemocy. Wszystkie formaty będą kierowały do strony kampanii - wyjaśnia Karolina Więckiewicz

Firmy, które chciałyby poszerzyć wiedzę swoich pracowników w tym obszarze będą mogły skorzystać ze szkoleń organizowanych przez Lambdę Warszawa.

- Chcielibyśmy, aby z oferty szkoleń dotyczących reagowania na przemoc skorzystali przede wszystkim pracownicy firm i instytucji działających we wspólnej przestrzeni. Kina, restauracje, autobusy, uczelnie, siłownie, czy galerie handlowe to wszystko miejsca, gdzie może dochodzić do sytuacji przemocowych. Zatrudnieni tam pracownicy są zazwyczaj najbardziej odpowiednimi osobami do przeciwdziałania  przemocy nie tylko doraźnie, ale i trwale. Swoją adekwatną reakcją mogą dać osobom LGBT poczucie, że przestrzeń publiczna jest dla nich bezpieczna - wyjaśnia Piotr Godzisz.

Grafika kampanii "Po prostu reaguj", Źródło: Lambda Warszawa