Kampania społeczna Narodowego Instytutu Dziedzictwa

Pierwszy etap kampanii „Nie odcinaj się od przeszłości. Dbaj o zabytki” został przygotowany ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy młodego pokolenia i skupiał się na wybranych przyczynach niszczenia zabytków: wandalizmie, wyburzaniu i zabudowywaniu oraz nielegalnym przebudowom. Przekaz spotu oraz towarzyszących mu bilbordów miał mówić o zabytkach w zupełnie inny sposób – dla młodych, filmowo, krótko, atrakcyjnie wizualnie. Wykorzystując takie kody przekazu jak kolaż, nowoczesny montaż i przenośnię. W realizacji spotu brały udział znane postacie filmu i komunikacji. Realizację nadzorował reżyser filmowy Łukasz Palkowski, laureat wielu nagród, a oryginalną muzykę przygotował Bartosz Chajdecki, ceniony kompozytor filmowy. Kampania społeczna bazowała na mediach internetowych, ale pojawiła się również w przestrzeni publicznej największych miast w Polsce, na autobusach, bilbordach i w środkach komunikacji miejskiej.

Z badań przeprowadzonych przez NID wynika, że ponad 80% Polaków deklaruje konieczność dbania o dziedzictwo, ale już tylko 40% deklaruje osobiste zaangażowanie w taką ochronę. Brak poczucia odpowiedzialności za dobro wspólne oraz brak wiedzy jak właściwie chronić zabytki – to najpoważniejsze zagrożenia dla przyszłości naszego dziedzictwa kulturowego. Dlatego Narodowy Instytut Dziedzictwa od kilku lat prowadzi akcje „Zabytki to Twoje dziedzictwo. Nie pozwól niszczyć – reaguj”, która ma na celu uświadamianie szerokiego grona odbiorców o istotnej roli zabytków w naszym życiu i konieczności ich ochrony. We wcześniejszych edycjach akcji były poruszane między innymi problemy przestępczości przeciwko zabytkom archeologicznym oraz dewastacji obiektów ważnych dla kolejnych pokoleń. Do współpracy zapraszano ambasadorów akcji, a nawet zainicjowano ruch społeczny pod hasłem #niemamojejzgodynato – aby każdy mógł wyrazić swój sprzeciw wobec dewastowania zabytków. Kampania została również zauważona i doceniona w środowisku branży public relations, otrzymując w 2021 roku nagrodę Brązowego Spinacza.

W 2021 roku do ambasadorów akcji „Zabytki to Twoje dziedzictwo. Nie pozwól niszczyć. Reaguj!” dołączyli polscy pisarze kryminałów. Hanna Greń, Ryszard Ćwirlej, Bartosz Szczygielski oraz Marcin Wroński napisali wciągające, mrożące krew w żyłach opowiadania o przestępstwach i wykroczeniach przeciwko zabytkom. W tym roku kolejne opowiadania przygotowują następujący autorzy: Joanna Jodełka, Marta Guzowska, Leszek Talko, Piotr Borlik oraz Tomasz Duszyński.

Niebawem opowiadania zostaną opublikowane na stronie internetowej kampanii, a w raz z nimi audiobook zawierający wszystkie opowiadania. Natomiast na platformach Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts oraz na YouTube zostaną opublikowane niezwykle ciekawe podcasty, w których Mikołaj Szymiec będzie przepytywał naszych autorów o zabytkach, kryminałach i ich doświadczeniach.

- O zabytkach mówi się, że stanowią nie tyle to, co odziedziczyliśmy po naszych dziadkach, ale to co pożyczyliśmy od naszych dzieci. Raz utracone jako zasób nieodnawialny, bezpowrotnie zubażają naszą kulturę. Stanowią nośnik pamięci społecznej, stanowiącej podstawy naszej tożsamości. Dają poczucie przynależności, są budulcem wspólnot lokalnych, jak i narodowych. Dlatego tak ważna jest dbałość o właściwy stan ich zachowania. Niestety zabytki są niszczone, wiele z nich bezpowrotnie znika. Zaniechanie opieki lub celowe działania, takie jak wyburzanie, nielegalne przebudowy lub akty wandalizmu, doprowadzają do uszczuplenia zasobu zabytkowego, którego nie da się odzyskać – mówi dr hab. Katarzyna Zalasińska, dyrektor NID.

W działaniach edukacyjnych Narodowego Instytutu Dziedzictwa przypominamy, że dziedzictwo kulturowe stanowi podstawę funkcjonowania społeczeństwa, mówi o naszej historii, pozwala lepiej ją zrozumieć. Jest świadectwem tego, jak dawniej żyli ludzie, jakie mieli wartości, jak toczyły się ich losy. Zachowuje pamięć o osobach i wydarzeniach z przeszłości, edukuje, jest źródłem wzruszeń, rozbudza ciekawość, inspiruje artystów i twórców. Dlatego uświadamiamy, że należy je chronić – bo to nasza wspólna przyszłość.

Kampania została zrealizowana w ramach zadań wpisanych w Krajowy Program Ochrony i Opieki nad Zabytkami na lata 2019-2022, dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.