Nowelizacja PZP – jakie niesie zmiany?

W Unii Europejskiej podstawowymi aktami prawnymi, które regulują wewnętrzną politykę w zakresie zamówień publicznych są dwie Dyrektywy klasyczna oraz sektorowa. Wskazać należy, że polska ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 2164, dalej jako: „PZP”) jest nieustannie dostosowywane do prawa unijnego w obszarze zamówień, a w szczególności do wyżej wskazanych Dyrektyw.

Ostatnie zmiany ustawodawcze w Prawie Zamówień Publicznych odnoszą się właśnie do implementacji dyrektywy 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, która uchyla dyrektywę 2004/18/WE (tzw. Dyrektywa klasyczna), jak również dyrektywy 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 w sprawie udzielania zamówień poprzez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE (tzw. Dyrektywa sektorowa).

Przedmiotowa nowelizacja PZP, która weszła w życie 28 lipca 2016 r. dokonała wielu istotnych zmian w przepisach, z których najważniejsza odnosi się do udzielanych, do tej pory „zamówień uzupełniających”.

Zamówienie uzupełniające – jaką rolę spełniało przed nowelizacją?

Instytucja zamówienia uzupełniającego przed nowelizacją polegała na zastrzeżeniu możliwości powtórzenia tego samego rodzaju zamówienia przez instytucje zamawiające, które stanowiło zamówienie podstawowe. W tym celu zamawiający zawierali przedmiotową możliwość w specyfikacji istotnych warunków zamówienia podstawowego (SIWZ), jak również w ogłoszeniu o zamówieniu. Skorzystanie przez instytucje zamawiające z zamówienia uzupełniającego było ograniczone poprzez kilka aspektów. Do najważniejszych należał wymóg przeprowadzenia zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, jak również termin i wartość ich udzielenia.

Zgodnie z obowiązującym przed nowelizacją PZP przepisem art. 67 ust. 1 pkt 6 i 7, zamawiający miał prawo udzielania zamówienia uzupełniającego w trybie „wolnej ręki” w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego. Podkreślić jednak należy, że w przypadku zamówień na usługi oraz roboty budowlane wartość zamówień uzupełniających nie mogła przekraczać łącznie 50% wartości zamówienia podstawowego, ponieważ zamówienie uzupełniające w swojej istocie powinno stanowić dopełnienie robót lub usług realizowanych na podstawie umowy podstawowej. Z kolei w przypadku zamówień uzupełniających na dostawy, zamówienie uzupełniające nie mogło wynosić więcej niż 20% wartości zamówienia podstawowego i musiało polegać na rozszerzeniu dostawy.

Problem praktyczny z umowami zawartymi przed nowelizacją?

Od dnia wejścia w życie nowelizacji Prawa zamówień publicznych - nie jest możliwe udzielenie zamówień uzupełniających w trybie zamówienia z „wolnej ręki” bez względu na to, czy do zawarcia umowy w sprawie zamówienia podstawowego doszło przed nowelizacją przepisów. Bez znaczenia pozostaje również okoliczność, iż instytucja zamawiająca dopełniła wszelkich wymaganych starymi przepisami obowiązków, choćby w postaci przewidzenia zamówienia uzupełniającego w ogłoszeniu o zamówieniu podstawowym jak i na etapie przygotowywania SIWZ.

Ustawodawca, dostrzegając powyższe, postanowił, iż zgodnie przepisami przejściowymi do nowelizacji ustawy Prawa zamówień publicznych dopuszczalne są zmiany umów w sprawie zamówienia publicznego, które zostały zawarte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy lub w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wszczętego przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Możliwe jest to tylko w sytuacji, kiedy wystąpi jedna z poniższych przesłanek, które zostały ściśle określone przez samego ustawodawcę:

1. w przypadku udzielania dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień dodatkowych nieobjętych zamówieniem podstawowym i nieprzekraczających łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia, niezbędnych do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek nieprzewidzianych sytuacji: z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego,
2. w przypadku udzielenia, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50% wartości zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego,
3. w przypadku udzielenia, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego dotychczasowemu wykonawcy dostaw, zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 20% wartości zamówienia podstawowego i polegających na rozszerzeniu dostawy, jeżeli zmiana wykonawcy powodowałaby konieczność nabywania rzeczy o innych parametrach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w użytkowaniu i dozorze, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego.

Zamówienia uzupełniające po nowelizacji przestają funkcjonować, ale zamawiający może powtórzyć usługi i dostawy.

Nowelizacja Prawa zamówień publicznych usuwa z przepisów dotyczących trybu zamówienia z wolnej ręki tryb zamówienia uzupełniającego wraz z jednoczesnym wprowadzeniem do przepisów instytucji „powtórzenia podobnych usług lub robót budowlanych” oraz „dodatkowych dostaw”. Znowelizowane przepisy art. 67 ust. 1 pkt 6 stanowi, iż w przypadku udzielenia, w okresie 3 lat od dnia udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych, zamówienia polegającego na powtórzeniu podobnych usług lub robót budowlanych, jeżeli takie zamówienie było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z jego przedmiotem oraz całkowita wartość tego zamówienia została uwzględniona przy obliczaniu jego wartości.

Zwrócić uwagę należy także na nowe brzmienie art. 67 ust. 1 pkt 7 iż w przypadku udzielania dotychczasowemu wykonawcy zamówienia podstawowego, zamówienia na dodatkowe dostawy, których celem jest częściowa wymiana dostarczonych produktów lub instalacji albo zwiększenie bieżących dostaw lub rozbudowa istniejących instalacji, jeżeli zmiana wykonawcy zobowiązywałaby zamawiającego do nabywania materiałów o innych właściwościach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w użytkowaniu i utrzymaniu tych produktów lub instalacji.