Nowy Europejski Bauhaus 2024. Relacja z Festiwalu.

Czym jest Nowy Europejski Bauhaus?

Nowy Europejski Bauhaus (NEB) to projekt zainicjowany przez Komisję Europejską w 2020 r., oparty na trzech wartościach: sztuce, zrównoważonym rozwoju oraz wspólnocie w działaniu. Jego celem jest wsparcie realizacji Europejskiego Zielonego Ładu poprzez przyspieszenie transformacji różnych sektorów gospodarki, w tym budownictwa oraz sektora tekstylnego, w kierunku wprowadzenia gospodarki obiegu zamkniętego. Inicjatywa ma na celu przełożenie Europejskiego Zielonego Ładu na konkretne zmiany w przestrzeni, mogące ułatwić codzienne życie. Promuje on zrównoważone rozwiązania, łącząc ekologię z designem.

Celebracja zrównoważonych innowacji

Nowy Europejski Bauhaus stanowi istotny punkt w kalendarzu europejskim. Jego pierwsza edycja odbyła się podczas wydarzenia La Biennale di Venezia, natomiast tegoroczna odsłona miała miejsce w Muzeum Sztuki i Historii w Parku Cinquantenaire w Brukseli w dniach 9-13 kwietnia.

Wydarzenie, które obejmowało trzy główne obszary: forum dyskusyjne, targi oraz festiwal (ang. Forum, Fair and Fest), zapewniło uczestnikom pięciodniowe doświadczenie, pełne interaktywnych sesji, warsztatów, pokazów oraz występów artystycznych, przyciągając międzynarodowych mówców i gości o znaczącym statusie. W trakcie Festiwalu odbyło się również uroczyste wręczenie nagród Nowego Europejskiego Bauhausu. Dodatkowo, oprócz głównych atrakcji w Brukseli, uczestnicy mogli wziąć udział w licznych wydarzeniach towarzyszących organizowanych na terenie całej Europy.

Festiwal otworzyło wystąpienie Ursuli von der Leyen, Przewodniczącej Komisji Europejskiej, która powiedziała, że „Nowy Europejski Bauhaus jest przestrzenią łączącą kreatywność z technologiami” podkreślając, że istotnym elementem tego wydarzenia jest też zrównoważona moda i cyrkularne tekstylia. W swoim przemówieniu inauguracyjnym podkreśliła, że projekt ten, który miał swoją genezę 3 lata temu - przekształcił się w ogromny ruch obejmujący 750 organizacji non-profit, setki przedsiębiorstw i władz publicznych, docierający do milionów ludzi.

Podczas ceremonii otwarcia wystąpiła również m.in. Europejska Komisarz ds. Spójności i Reform, Elisa Ferreira oraz Europejska Komisarz ds. Innowacji, Badań Naukowych, Kultury, Edukacji i Młodzieży, Iliana Ivanova. Głos zabrał także Premier Belgii, Alexander De Croo, który podkreślił konieczność odpowiedzi w sposób zrównoważony na wyzwania, przed którymi stoi UE.

Nowy Europejski Bauhaus (Festiwal) katalizatorem zmian

W czerwcu odbędą się wybory do Parlamentu Europejskiego. W tym kontekście powstaje pytanie, jaka przyszłość czeka inicjatywę Nowy Europejski Bauhaus. Zdaniem Elisy Ferreiry, Komisarz ds. Spójności i Reform, stał się on na tyle znaną i stabilną inicjatywą (wygenerował tysiące projektów w całej Europie), że jest przekonana o jego kontynuacji. Podczas ceremonii otwarcia Ferreira miała powiedzieć „Nie da się już zatrzymać Nowego Europejskiego Bauhausu. Pomógł on nam wyobrazić sobie lepszą przyszłość i stał się częścią kultury”.

W związku z pełnioną obecnie prezydencją Belgii w Radzie Europy, podczas ceremonii otwarcia wybrzmiał również głos premiera Belgii Alexandra De Croo, który wskazał, że „Zmiany klimatyczne zmuszają nas do ponownego zdefiniowania jakości życia. Zrównoważony rozwój i inkluzywność - to wszystko leży w sercu Nowego Europejskiego Bauhausu”.

Znany niemiecki fizyk i klimatolog Hans Joachim Schellnhuber przypomniał następnie, bazując na badaniach naukowych, o zmianie klimatu. Wskazał, że ludzkość jest na drodze do dramatycznych zmian, które będą miały wpływ na życie miliardów ludzi.

Misja i wizja

Nowy Europejski Bauhaus jest odpowiedzią na potrzebę intensyfikacji działań na rzecz zrównoważonego rozwoju w kontekście kryzysu klimatycznego. Tegoroczny Festiwal Nowy Europejski Bauhaus objął szeroki zakres działań, w tym warsztaty, panele dyskusyjne, wystawy oraz instalacje artystyczne. Główne tematy Festiwalu dotyczyły trzech kluczowych obszarów: zrównoważonego rozwoju, sztuki projektowania oraz inkluzywności. Uczestnicy mieli okazję wziąć udział w sesjach dotyczących najnowszych innowacji w architekturze zrównoważonej, projektowaniu miejskim, technologiach oraz metodach integracji społecznej przez sztukę i kulturę.

Istotnym elementem wydarzenia była część dotycząca sektora tekstylnego. W tym zakresie również odbyły się panele dyskusyjne oraz pokaz mody cyrkularnej.

To temat istotny nie tylko z punktu widzenia Strategii UE dla tekstyliów zawierającej szereg nowych regulacji prawnych, ale także ze względu na swoją interdyscyplinarność. Transformacja w sektorze tekstylnym wywiera wpływ na cały łańcuch dostaw i wykracza poza jego granice, dotykając także innych branż. Tekstylia to nie tylko ubrania. To również specjalistyczne materiały techniczne, które znajdują zastosowanie w wielu obszarach, od tapicerek w samochodach, poprzez wykończenia w samolotach i meblach, aż po izolacje i uszczelnienia wykorzystywane w branży budowlanej. Istnieje więc głęboka synergia między architekturą a sektorem tekstylnym, co czyni jego rolę w projekcie unijnym niezwykle istotną. W Polsce, od początku 2022 r., pod egidą UN Global Compact Network Poland trwał dialog dotyczący zrównoważonego rozwoju w tekstyliach, dzięki któremu zgromadziliśmy jako polski sektor tekstylny bogate doświadczenie w tym zakresie. To zaangażowanie i wiedza z pewnością zostały docenione przez twórców Nowego Europejskiego Bauhausu. Nie ustajemy w naszych działaniach i już jako Uczelnia Łazarskiego i jej jednostka Instytut Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska we współpracy z globalną organizacją standaryzującą łańcuch dostaw podejmujemy kolejne kroki mające na celu wsparcie w przekształceniu sektora w kierunku innowacyjności oraz zrównoważenia – dodaje Agnieszka Oleksyn – Wajda, radca prawny, pełnomocnik Rektora ds. ESG Uczelni Łazarskiego.

Prelegenci i eksperci również z Polski

Festiwal gościł szereg wpływowych mówców, decydentów oraz liderów z całej Europy, w tym architektów, projektantów i naukowców. W dyskusjach panelowych głos zabrali znakomici eksperci w swoich dziedzinach.

Nie zabrakło polskiego akcentu. Wśród 6 ekspertów wybranych przez Komisję do pełnienia roli merytorycznego wsparcia przy organizacji wydarzenia, była również Polka - Agnieszka Oleksyn – Wajda, radca prawny, pełnomocnik Rektora ds. ESG Uczelni Łazarskiego, a także ekspertka ds. zrównoważonej mody przy UN Global Compact Network Poland. Wraz z Matteo Ward, włoskim specjalistą w tym obszarze, pełnila rolę ekspertki NEB Festiwal w zakresie zrównoważonego sektora tekstylnego.

Agnieszka Oleksyn – Wajda prowadziła panel dyskusyjny w zakresie planowanych regulacji unijnych dla sektora tekstylnego, dobrych praktyk, wyzwań dla branży i potencjalnych rozwiązań z wybitnymi osobistościami – Pascalem Morand, prezesem wykonawczym Federation de la Haute Couture et de la Mode we Francji, Paulem Kerssensem, współzałożycielem United Repair Center w Holandii oraz Marią Stanekową, projektantką zrównoważonej mody ze Słowacji. W obliczu transformacji sektora tekstylnego dyskusja ta miała istotne znaczenie, łącząc różne perspektywy rynkowe, co po panelu potwierdziły komentarze zgromadzonej publiczności.

Następnie odbył się pokaz mody cyrkularnej, tzn. pochodzącej z recyklingu, mającej na celu wykorzystanie odpadów, czy opierającej się o produkcję mającą na celu zmniejszenie śladu środowiskowego. W gronie 16 projektantów z całego świata (w tym z Włoch, Japonii, Ghany, Hiszpanii wskazanych przez włoskiego eksperta merytorycznego) można było podziwiać też polskie i ukraińskie projekty.

W pokazie swoje projekty zaprezentowała znana projektantka kolekcji ready-to-wear oraz haute couture - Viola Śpiechowicz. To laureatka wielu nagród, m.in.: Trofeum magazynu ELLE; „Nowy Obraz Polski” według magazynu WALLPAPER; „Najlepszy Strój Tygodnia Mody w Nowym Jorku” według E!Online; tytuł „Wizjoner 2017” na Europejskim Kongresie Gospodarczym. W programie CNN „Made in Poland” była przykładem innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie mody. Viola Śpiechowicz zaprezentowała model z kolekcji „Powiązana rzeczywistość”, z tkanin tworzonych z nici i odpadów tekstylnych. Tytuł ma wskazywać na ciągłość działań wywołujących określone konsekwencje i przenikanie się sztuk, od nieużytkowej po użytkową. Abstrakcyjne, strukturalne obrazy zostały zamknięte między dwiema warstwami tkaniny, odkrywając nową wartość z pozoru bezużytecznej materii. 

Innowacyjne projekty zaprezentowała Agnieszka Ziółek, założycielka marki obuwniczej AGAZI. Istotą marki jest użycie materiałów tekstylnych o najmniejszym negatywnym wpływie na środowisko i największym pozytywnym wpływie na zdrowie i komfort użytkowników. Buty wykonane są z certyfikowanych materiałów roślinnych, takich jak skóra z jabłek (odpady z produkcji soków i produktów jabłkowych), skóra z winogron (odpady z produkcji wina we Włoszech), skóra z kukurydzy i pszenicy (odpady z przemysłu spożywczego) związane wiskozą z certyfikatem FSC (celulozy pochodzącej z odpowiedzialnie zarządzanych lasów), materiał bambusowy czy naturalny korek, który wyściela wnętrze każdego modelu AGAZI. Marka skupia się na technologii i innowacji, poszukując lepszych rozwiązań, które pozwalają na dalsze kroki w kierunku tzw. „zerowego wpływu”. Jedną z takich innowacji jest podeszwa z trzciny cukrowej – nowatorskie rozwiązanie technologiczne na skalę światową, pozwalające zastąpić komponenty zwykle produkowane z materiałów naftowych. AGAZI to marka wyróżniona jako startup o pozytywnym wpływie w konkursie Akademii Koźmińskiego, tytułowana jako ambasadorka wschodu, rozpoznawalna przez Forbes, Vogue, Twój Styl czy Wysokie Obcasy.

Trzecią projektantką z Polski, która zaprezentowała swoje projekty była Monika Surowiec - pionierka upcyklingu w polskiej modzie. Projektantka prowadzi markę Saint Warsaw Circular Fashion, w której na zamówienie projektuje metodami upcyklingu garnitury i marynarki z ubrań vintage oraz zabytkowych. Wyróżniona przez magazyn ELLE w 2023 roku na liście 20 Polek zmieniających świat – za promowanie cyrkularności w przemyśle modowym oraz za promowanie upcyklingu. Deceniona przez Vogue, Elle, Forbes Women, Gazetę Wyborczą, Zwierciadło, Glamour, The Guardian, K Mag czy Twój Styl.

Grono projektantów z tej części Europy zamyka Mariia Horbenko z Ukrainy, absolwentka Międzynarodowej Szkoły Kostiumografii i Projektowania Ubioru (MSKPU). Mariia bierze także udział w proekologicznej akcji "Moda na Recykling" gdzie projektuje z wykorzystaniem elektrośmieci. Oprócz odzieży, Mariia tworzy unikatową biżuterię z użyciem materiałów z drugiego obiegu. Miała szansę pracować przy tworzeniu kolekcji jednej ze znanych polskich marek modowych, a także uczestniczyć w sesjach zdjęciowych jako asystentka słynnej stylistki Agnieszki Ścibior.

W obszarze zrównoważonej architektury panelistą był Polak - dr inz. arch. Jerzy Łątka z Politechniki Wrocławskiej.

Tak silna reprezentacja Polski zarówno w osobie eksperta merytorycznego, jak i projektantów, może szczególnie napawać optymizmem w kontekście polskiej prezydencji, która nas czeka już w pierwszej połowie 2025 r.