Ochrona dzieci w telewizji i internecie – skuteczna samoregulacja rynku

Jak wynika z przeprowadzonego przez KRRiT monitoringu serwisów VoD pod kątem zgodności ich oferty z postanowieniami samoregulacji dotyczącej skutecznych zabezpieczeń technicznych uniemożliwiających małoletnim dostęp do szkodliwych dla nich treści, skuteczność stosowania zawartych w akcie samoregulacyjnym postanowień wyniosła ponad 99,75%.  

W 2014 r. przedsiębiorcy dostarczający treści audiowizualne przez internet zrzeszeni w IAB Polska przyjęli Kodeks dobrych praktyk w sprawie szczegółowych zasad ochrony małoletnich w audiowizualnych usługach medialnych na żądanie, który w maju 2022 r. został zaktualizowany. Zgodnie z jego zapisami, stanowiącymi doprecyzowanie art. 47e ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji, publiczne udostępnianie usługi na żądanie, w ramach której dostępne w katalogu treści są nieodpowiednie dla małoletnich odbiorców, może odbywać się tylko i wyłącznie przy zastosowaniu zabezpieczeń technicznych lub innych odpowiednich środków. Dokument jest efektem pracy ekspertów Grupy Prawnej IAB Polska oraz spotkań i konsultacji z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji.

– Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska od wielu lat promuje i wzmacnia system samoregulacji jako właściwą i skuteczną formę kreowania standardów na rynku. Dotychczasowa ocena funkcjonowania samoregulacji wyraźnie wskazuje, że ma ona przewagę nad innymi rozwiązaniami i jest znacznie skuteczniejsza od polityki zakazów czy nakazów. Kodeks Dobrych Praktyk pokazuje dojrzałość polskiej branży cyfrowej – udowodniliśmy że potrafimy porozumieć się w imię wyższych wartości, a IAB Polska stanowi świetną platformę do takich rozmów i inicjowania tego typu akcji. Cieszymy się, że z Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji darzy nas zaufaniem jako organizację skutecznie reprezentującą interesy przedsiębiorców internetowych. – powiedział Włodzimierz Schmidt, Prezes IAB Polska.

– Zaletą rozwiązań samoregulacyjnych, takich jak zaktualizowany Kodeks Dobrych Praktyk w sprawie szczegółowych zasad ochrony małoletnich w audiowizualnych usługach medialnych na żądanie, jest ich większa, niż w przypadku prawa stanowionego, elastyczność. Dają one szansę dostawcom na szybkie dostosowywanie poziomu ochrony użytkowników do dynamiki zmian związanych ze sposobami udostępniania i odbioru mediów, a przy okazji mogą stanowić formę popularyzowania wiedzy o narzędziach chroniących małoletnich, np. w internecie. – komentuje Przewodniczący KRRiT Witold Kołodziejski.

– Samoregulacja jako forma standaryzacji sposobu realizacji obowiązków ustawowych przynosi korzyści zarówno samym podmiotom gospodarczym, ale także konsumentom, jak i regulatorowi. Uwzględnia bowiem realia technologiczne i możliwości wdrożeniowe mediów i usług. Zapewnia jednolite środowisko, które ułatwia widzom nawigowanie po usługach. W końcu obejmować może także podmioty świadczące usługi polskim widzom, lecz będące poza polską jurysdykcją.  – mówi Teresa Wierzbowska, Prezes ZPPM Lewiatan.

W kontekście zapewnienia adekwatnego poziomu ochrony dzieci przed treściami im zagrażającymi nie bez znaczenia jest także zwiększenie odpowiedzialności dostawców usług medialnych, w tym przypadku dostawców VoD, za udostępniane treści audiowizualne, poprzez dobrowolne przyjmowanie dodatkowych – co ważne: wspólnie uzgodnionych – obowiązków i  ograniczeń.

– Internet jako medium pierwszego wyboru stanowi wykładnik przyswajanych treści, a niekoniecznie wiedzy. Obrazy, które wnikają do świadomości dzieci, kształtują ich przyszły wizerunek świata, na który powinniśmy mieć wpływ, szczególnie w czasach, kiedy wirtualna rzeczywistość pozostawia w ich głowach wizerunek nierealnego świata. Dlatego istota konkurencji na rynku nie powinna przyćmiewać możliwości wzajemnego porozumienia i dbania o jakość przekazu. – mówi Weronika Kuchta, Marketing Manager, Cineman.pl.

– Kodeks Dobrych Praktyk IAB Polska w sprawie szczegółowych zasad ochrony małoletnich to ważne i potrzebne narzędzie samoregulacji rynkowej, które ujednolica zasady ochrony najmłodszych widzów. Ponieważ jako Netflix dostarczamy treści rozrywkowych dla wszystkich użytkowników serwisu, w tym dzieci, stale rozwijamy nasze funkcje Ochrony Rodzicielskiej. Dostępne w serwisie narzędzia, stworzone z myślą o małoletnich widzach i ich opiekunach, ułatwiają odpowiedzialne korzystanie z serwisu. Netflix czuje się integralną częścią polskiego ekosystemu, stąd też naturalna jest dla nas współpraca z podmiotami z branży i regulatorami – w tym KRRiT oraz IAB Polska – dzięki której troska o dziecięcą widownię nabiera realnego wymiaru. – dodaje Ilona Lartigue, PR Director CEE w Netflix.
KRRiT ponownie zbadała skuteczność samoregulacji dotyczącej ochrony dzieci w serwisach VOD

Ze względu na aktualizację Kodeksu dobrych praktyk w sprawie szczegółowych zasad ochrony małoletnich w audiowizualnych usługach medialnych na żądanie (uaktualnienie listy obowiązujących zabezpieczeń i form płatności za dostęp; możliwość poszerzenia grona sygnatariuszy o podmioty zagraniczne) Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji postanowiła po raz kolejny zweryfikować skuteczność stosowanych w serwisach VoD zabezpieczeń służących ochronie małoletnich odbiorców przed nieodpowiednimi dla nich treściami. Skuteczność stosowania zawartych w akcie samoregulacyjnym postanowień wyniosła ponad 99,75%. Przypadki naruszeń są incydentalne.

– Z prowadzonych przez Departament Monitoringu analiz i badań wynika, że przyjęte przez rynek dostawców usług audiowizualnych mechanizmy samoregulacyjne sprawdzają się w praktyce – ich skuteczność systematycznie wzrasta, czego najlepszym przykładem jest Kodeks Dobrych Praktyk, którego efektywność zbliża się do 100%. – mówi dr Agnieszka Wąsowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu Biura KRRiT

Dwa lata temu monitoringiem objęto 352 audycje i przekazy (zwiastuny) udostępniane w serwisach VoD, a skuteczność stosowanych zabezpieczeń wyniosła wówczas 98%. Tym razem Departament Monitoringu Biura KRRiT zwiększył próbę poddaną kontroli do 400 audycji udostępnianych w najpopularniejszych serwisach VOD, w szczególności będących sygnatariuszami Kodeksu (np. Player.pl, Cineman.pl, TVP VOD, Vod.pl). Skuteczność stosowanych zabezpieczeń technicznych sprawdzano – zgodnie z wytycznymi Komunikatu KRRiT z 2018 r. – przede wszystkim w przypadku thrillerów, horrorów, kryminałów czy filmów akcji, w których w konwencję gatunkową często wpisane są sceny i treści w sposób nieuzasadniony eksponujące przemoc w wymiarze fizycznym, psychicznym czy seksualnym, zagrażające rozwojowi dzieci. Na podstawie przeprowadzonej analizy niezgodność zabezpieczenia technicznego audycji z art. 47e ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji oraz doprecyzowującymi jego treść postanowieniami Kodeksu stwierdzono w jednym przypadku. Oznacza to, że skuteczność samoregulacji w odniesieniu do zbadanej próby wyniosła 99,75%.

Warto podkreślić, że w „Strategii Regulacyjnej na lata 2017-2022” Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przedstawiła stanowisko, w którym w sposób szczególny wskazała, że ochrona dzieci i młodzieży przed treściami, które mają lub mogą mieć negatywny wpływ na ich prawidłowy rozwój, jest dla niej zadaniem strategicznym. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji konsekwentnie korzysta z ustawowych narzędzi prawnych, niezbędnych do realizacji tego zadania. Dostrzega jednak fakt, że jego efektywna realizacja nie jest możliwa bez inicjowania i wspierania – zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt. 12 ustawy o radiofonii i telewizji – aktów samoregulacyjnych rynku, uzupełniających prawo stanowione, w szczególności w obszarze ochrony małoletnich odbiorców.

Konferencja prasowa stanowiła również okazję do przedstawienia szczegółów porozumienia dostawców usług medialnych w zakresie sposobu realizacji obowiązków zapewnienia udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami w audiowizualnych usługach medialnych na żądanie oraz w programach telewizyjnych dla dzieci i planów wypracowania samoregulacji influencerów w zakresie oznaczania przekazów handlowych.