Panoptykon: AI Act zaczyna obowiązywać. Co ostudzi tech optymizm polskich władz?

Ostateczny efekt prac nad rozporządzeniem o sztucznej inteligencji nie jest zachwycający. Jak to bywa z politycznymi kompromisami, każdy ma im coś do zarzucenia. Z perspektywy organizacji społecznych w tym prawie jest tyle luk i nieścisłości, że obawiamy się poważnych problemów na etapie jego egzekwowania. Szczególnie zakazy wprowadzania na rynek systemów AI o kontrowersyjnych zastosowaniach, które mogą naruszać prawa człowieka, ostatecznie zostały powycinane jak szwajcarski ser. W tym kontekście widzimy ważną rolę dla polskiego rządu.

Niektóre z tych luk polski ustawodawca może załatać na etapie tworzenia przepisów krajowych. Polska może zrezygnować z szerokich wyłączeń dla systemów AI służących bezpieczeństwu publicznemu. I na to bardzo liczymy.

Liczymy też na stworzenie w Polsce nowego, silnego organu odpowiedzialnego za nadzorowanie rynku i egzekwowanie standardów, jakie wprowadza rozporządzenie. Najwyższe standardy, w tym obowiązek ujawniania systemów AI w publicznej bazie i przeprowadzania oceny wpływu na prawa człowieka przed wdrożeniem takiej technologii w obszarach wysokiego ryzyka, dotyczą administracji publicznej.

Chcemy dowiedzieć się, jak rząd wykorzystuje AI

Do tej pory nie mieliśmy rzetelnych informacji o tym, jak państwo wykorzystuje sztuczną inteligencję. Mieliśmy też powody sądzić, że testowaniu i wdrażaniu takich systemów nie towarzyszył głęboki namysł nad ryzykami i korzyściami dla społeczeństwa. W publicznych wypowiedziach polityków pobrzmiewało płytkie, technosolucjonistyczne myślenie, że nowe technologie po prostu „trzeba wdrażać”, bo to dobrze wygląda i kiedyś może się na coś przydać.

„Rozporządzenie o sztucznej inteligencji wymaga zupełnie innego podejścia do wdrażania systemów sztucznej inteligencji. Zanim się za to zabierzemy, musimy mieć dobrze przemyślane cele i dobrze nazwane ryzyka”.

Katarzyna Szymielewicz, prezeska Fundacji Panoptykon

A jeśli się okaże, że konkretny cel wcale nie wymaga zastosowania „nowych technologii”, albo że koszty i ryzyka społeczne są niewspółmierne do spodziewanych korzyści, administracja powinna takiego projektu zaniechać.

Katarzyna Szymielewicz