PIRP: NIE dla Jednolitego Patentu

W najbliższym czasie planowane jest przyjęcie regulacji prawnych, które znacząco zmienią gospodarczy obraz Europy. Beneficjentem tych regulacji będą wybrane państwa wysoko rozwinięte technologicznie, mające silny potencjał rozwoju technicznego i dysponujące znacznymi środkami na badania i rozwój, a zwłaszcza duże międzynarodowe koncerny. Przyjęcie tych regulacji wpłynie negatywnie na gospodarkę Polski. Dla polskich przedsiębiorców będą one oznaczać wzrost ryzyka prawnego i kosztów prowadzenia działalności oraz zmniejszenie zdolności konkurowania z podmiotami zagranicznymi. Czas powiedzieć NIE rozwiązaniom, które zagrażają rozwojowi Polski!

Jednolita ochrona patentowa ma być ustanowiona trzema aktami prawnymi:

1. rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady wprowadzającym wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej;
2. rozporządzeniem Rady wprowadzającym wzmocnioną współpracę w dziedzinie jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do odpowiednich ustaleń dotyczących tłumaczeń;
3. umową międzynarodową o Jednolitym Sądzie Patentowym. Rozporządzenia mają zostać przyjęte w ramach wzmocnionej współpracy części państw członkowskich Unii (bez Hiszpanii i Włoch), bez udziału samej Unii.

Ustanowienie jednolitej ochrony patentowej, w ramach której patenty europejskie o jednolitym skutku ogłaszane w języku obcym będą automatycznie obowiązywać w Polsce spowoduje drastyczny wzrost liczby chronionych rozwiązań i w konsekwencji tworzenie rozległych monopoli patentowych. Znacząco poszerzone monopole patentowe ograniczą możliwość rozwoju polskich przedsiębiorstw. Bardziej innowacyjne kraje niż Polska, takie jak Włochy i Hiszpania, powiedziały „NIE” jednolitej ochronie patentowej.

Kto będzie beneficjentem nowych regulacji i dlaczego nie będzie to Polska pokazują m.in. pokazane diagramy. Dysproporcja w liczbie krajowych zgłoszeń patentowych będzie skutkowała jeszcze większą dysproporcją w przypadku zgłoszeń europejskich.

Nowe regulacje dla Polski nie tylko nie oznaczają wsparcia innowacyjności, ale wręcz przeciwnie – oznaczają znaczące ograniczenia dla polskich przedsiębiorców i naukowców narzucane przez obce monopole patentowe. Wzrośnie ryzyko pozwania o naruszenie zagranicznych patentów w Polsce, gdyż znacznie trudniej będzie uniknąć ryzyka naruszenia (nie dość, że radykalnie wzrośnie liczba chronionych patentów, to dokumenty prawnie obowiązujące określające monopol patentowy nie będą dostępne w języku polskim). Koszty tłumaczeń dotychczas ponoszone przez właścicieli patentów zostaną przerzucone na polskich przedsiębiorców i instytucje naukowo-badawcze, które będą zmuszone w nieporównanie szerszym niż dotychczas zakresie prowadzić bardzo kosztowne badania czystości patentowej. Rozbudowane monopole patentowe ograniczą swobodę działalności gospodarczej i wymuszą na polskich przedsiębiorcach nabywanie licencji od podmiotów zagranicznych na prowadzenie działalności w Polsce.

W przypadku pozwania o naruszenie patentu, polscy przedsiębiorcy będą zmuszeni do prowadzenia sporów przed sądem zlokalizowanym poza Polską (nie mieszczącym się w strukturze polskiego wymiaru sprawiedliwości), w języku obcym i w oparciu o materiał dowodowy w języku obcym. Radykalnie wzrosną koszty sądowe i koszty pomocy prawnej dla polskich przedsiębiorców. W sytuacji nawet bezpodstawnych powództw ze strony większych konkurentów, zwłaszcza dużych koncernów zagranicznych, same znacząco wyższe koszty sporów mogą skutkować upadłością polskich przedsiębiorców, którzy „nie doczekają” korzystnych dla siebie rozstrzygnięć, które zapadną po latach kosztownych sporów, prowadzonych z reguły w j. angielski, niemieckim lub francuskim.

Niespotykana dotychczas blokada patentowa będzie trwałą barierą rozwoju przedsiębiorczości i praktycznie uniemożliwi zmniejszenie dystansu pomiędzy gospodarką Polski a gospodarką państw wysoko rozwiniętych technologicznie. Dodatkowo planowane regulacje zaostrzą sankcje i procedury stosowane w razie wystąpienia z zarzutami naruszenia patentów. Wzrosną wydatki publiczne (np. w dziedzinie ochrony zdrowia w związku z eliminowaniem dostępu do znacznie tańszych leków generycznych). Spadną wpływy budżetu Państwa z tytułu opłat za utrzymywanie patentów w ochronie, gdyż w systemie jednolitej ochrony patentowej znakomita większość opłat nie będzie stanowić dochodu Urzędu Patentowego RP. Co jednak jeszcze bardziej niepokojące, Polska będzie zobowiązana do ponoszenia kosztów działania Jednolitego Sądu Patentowego.

Negatywne dla Polski skutki wprowadzenia „jednolitej ochrony patentowej” na projektowanych zasadach zostały szczegółowo omówione w opinii Pani prof. Aurelii Nowickiej z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (publik. w „Rzecznik Patentowy” nr 2-4/2011, s. 9-229). Analizy prawne wskazują m.in. na niezgodność planowanych regulacji z Konstytucją RP, Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej.

Innowacyjność i jej otoczenie prawne powinny być budowane na wyważonych zasadach. Gdy ich zabraknie, nieuniknione stanie się zachwianie równowagi, destrukcyjne dla gospodarek państw o niższym potencjale gospodarczym, w tym Polski. Negatywne gospodarczo i społecznie skutki planowanych regulacji dla Polski nie zostaną nawet w nikłym stopniu zrekompensowane przez ich rzekome pozytywne rezultaty.

Apelujemy o podjęcie działań skutkujących wycofaniem się Polski z planów wprowadzenia jednolitej ochrony patentowej na niekorzystnych dla Polski warunkach.

Polska Izba Rzeczników Patentowych