prawo autorskie: najnowsze artykuły

Rosnąca popularność narzędzi AI spowodowała, że powstaje coraz więcej „dzieł sztuki”, będących wytworem działania algorytmów, które potrafią m.in. tworzyć muzykę dopasowaną do preferencji i nastroju, malować obrazy, a nawet pisać poezję czy scenariusze filmowe. To rodzi szereg wyzwań dotyczących praw autorskich. Są także wątpliwości dotyczące ochrony dzieł, z których AI się uczy. Narzucanie prawnych zakazów i obostrzeń może jednak nie przynieść efektów.

Zainspirowana licznymi rozmowami z projektantami podczas GrafConf 2023 – jednej z najważniejszych i największych konferencji skierowanej do projektantów, ilustratorów i twórców stron w Polsce – postanowiłam zebrać w jednym miejscu najważniejsze, praktyczne informacje o prawie dla projektantów. Wszystko po to, abyś już nie musiał_a szukać ich po całym internecie i miał_a wszystko w jednym miejscu, „pod ręką”. Prawo dla projektanta w pigułce – zapraszam.

Zamach stanu. Katastrofa. Wywłaszczenie. Forma tyranii. Roger McNamee, jeden z pierwszych inwestorów Facebooka, który w książce „Zucked” złożył samokrytykę i nie zostawił suchej nitki na modelu biznesowym technologicznych gigantów, tłumaczy, dlaczego brakuje nam języka do opisania przemian, jakich doświadczamy w wyniku zanurzenia w media społecznościowe:

Sztuczna inteligencja może być już autorem opowiadań, piosenek czy artykułów. Obecnie jednak dzieła stworzone wyłącznie przez SI nie są chronione prawem autorskim. Również unijne rozporządzenie o sztucznej inteligencji nie porządkuje tych kwestii związanych z wykorzystywaniem SI. Dozwolone jest jednak korzystanie przez SI z materiałów chronionych prawem autorskim, choć rośnie liczba pozwów w tym zakresie. 

Pierwsze dni obowiązywania nowych przepisów o prawie autorskim, w internecie zaowocowały spadkiem ruchu z social mediów. Dane z badania Mediapanel PBI i Gemius pokazują, że 20 największych polskich serwisów z treściami redakcyjnymi w dniach 20-29 września br. zanotowało o 31,1% mniej odsłon pochodzących z social mediów niż w dniach 30 sierpnia-8 września. Procentowy udział ruchu z social mediów w tych serwisach i tak stosunkowo niewielki, zmniejszył się jeszcze bardziej, spadając z 1,9% do zaledwie 1,4%. Najwięcej odsłon z serwisów społecznościowych stracił serwis naszemiasto.pl - aż 6,5 mln, a użytkowników - onet.pl, bo aż 452 tys. RU.

Nowe przepisy prawa autorskiego dają twórcom prawo do tantiem z tytułu eksploatacji ich dzieł w internecie. Korzystne zmiany dotyczą m.in. środowiska filmowego i aktorów, lecz także wydawców prasowych i dziennikarzy, bo nowelizacja dostosowuje przepisy do realiów ery cyfrowej. Praktyka ich zastosowania zależy w dużej mierze od wyników negocjacji między twórcami i platformami cyfrowymi, tzw. big techami. Choć pozycja negocjacyjna twórców została wzmocniona nowymi przepisami, wciąż obawiają się oni o efekt rozmów. 

Podczas ostatniego szkolenia przeprowadzonego w ramach projektu Pro Arte Sztuka Przedsiębiorcza na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie jedna z młodych artystek stwierdziła, że gdyby wszyscy młodzi twórcy znali przepis ustawy, który właśnie omawiałam, twórcom zdecydowanie łatwiej byłoby rozmawiać z klientem o pieniądzach. Jaki przepis ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych miała na myśli młoda artystka? Zapraszam do lektury.

Coraz więcej firm, niezależnie od ich wielkości, decyduje się na współpracę z influencerami, nie tylko w celu budowania świadomości marki, ale również wpływania na decyzje zakupowe swoich klientów. Aby taka współpraca przebiegała zgodnie z prawem i przynosiła obopólne korzyści, konieczne jest zawarcie odpowiednich umów, które jasno precyzują obowiązki obu stron, sposób wynagrodzenia oraz zasady oznaczania treści reklamowych.

Po wdrożeniu unijnej dyrektywy o prawie autorskim, będziemy licencjonować treści polskich wydawców na takich samych zasadach jak w pozostałych krajach Unii Europejskiej.

W ubiegłym tygodniu wydawcy mediów wystosowali głośny apel w sprawie omawianego w Senacie projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Projekt implementuje unijną Dyrektywę o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa ta pozwala wyszukiwarkom takim jak Google na swobodne linkowanie i wykorzystywanie „bardzo krótkich fragmentów” treści wydawców prasowych. Ustawa tworzy również nowe prawa dla wydawców, gdy dłuższe fragmenty ich treści są wykorzystywane online, nie definiując czym jest krótki fragment lub dłuższy podgląd. Pomimo tej niepewności, Google uruchomił w Europie szeroki program licencjonowania treści chronionych nowym prawem pokrewnym, z którego korzysta już ponad 4000 tytułów prasowych w 19 krajach Unii Europejskiej. Mamy nadzieję, że zakończenie procesu implementacji w Polsce umożliwi nam uruchomienie płatności w ramach tego programu również dla polskich wydawców. Jesteśmy gotowi do wdrożenia programu kiedy tylko ustawa zostanie przyjęta, a doświadczenia z innych krajów pokazują, że arbitraż nie jest konieczny do rozpoczęcia negocjacji.

Operatorzy telewizji kablowej i satelitarnej uiszczają opłaty na Polski Instytut Sztuki Filmowej, płacą nadawcom i dystrybutorom, ponadto płacą tantiemy za reemisję. „Teraz opłata od reemisji miałaby być podwójna. To absurdalne” - twierdzi Bogdan Łaga, prezes Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej (PIKE).

Jako kierujący mediami redaktorki i redaktorzy zebrani w Radzie Polskich Mediów apelujemy do senatorek i senatorów RP o przyjęcie takich poprawek do ustawy o prawie autorskim, które pozwolą na partnerskie rozmowy z koncernami technologicznymi o sprawiedliwym podziale zysków wynikających z pracy naszych dziennikarek i dziennikarzy.

W czwartek rano ruszyła akcja protestacyjna mediów w sprawie nowelizacji ustawy o prawie autorskim. Ponad 350 mediów z całej Polski, Izba Wydawców Prasy, Stowarzyszenie Dziennikarzy i Wydawców Repropol, Związek Pracodawców Wydawców Cyfrowych, Stowarzyszenie Gazet Lokalnych oraz Stowarzyszenie Mediów Lokalnych apelują do polityków o wprowadzenie poprawek, które wzmacniają wydawców w negocjacjach z big techami, m.in. Googlem, Metą czy Microsoftem dot. wynagrodzeń za wykorzystywane przez nich treści. 

W dynamicznie zmieniającym się świecie cyfrowym, usprawnienie procesów pracy zdalnej i freelancingu staje się nie tylko wyzwaniem, ale i koniecznością. Platforma Useme, służąca do rozliczeń na linii klient-freelancer, wprowadziła innowacyjne rozwiązanie bazujące m.in. na technologii podpisu kwalifikowanego, które eliminuje konieczność fizycznego podpisu protokołów przeniesienia praw autorskich. Dzięki niemu klient, po zakończeniu transakcji,l natychmiast może legalnie dysponować nabytym dziełem, a freelancer szybciej otrzymuje zapłatę.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych uregulowana zostanie kwestia tantiemizacji oraz wynagrodzeń należnych twórcom, wykonawcom i wydawcom prasy ze strony platform internetowych i serwisów streamingowych. – W zakresie praw twórców muzycznych czy firm muzycznych ta nowelizacja co do zasady niewiele zmieni. W wersji, jaka została zatwierdzona przez Radę Ministrów, te przepisy na szczęście niczego nie psują i pozostawiają rynek w takim stanie, w którym wszyscy posiadacze praw otrzymują swoje wynagrodzenia i mogą je dostawać bezpośrednio od serwisów – ocenia Bogusław Pluta, dyrektor zarządzający Związku Producentów Audio Video.

W połowie marca Parlament Europejski przyjął rozporządzenie w sprawie sztucznej inteligencji – AI Act. Nowe przepisy mają z jednej strony ułatwić wdrażanie nowych technologii opartych na SI, a z drugiej – wyeliminować te z nich, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa czy prywatności obywateli. Eksperci uważają, że wyzwaniem będzie wdrożenie nowego prawa na poziomie krajowym i jego odpowiednia interpretacja, ale jest to potrzebna regulacja, zwłaszcza w kontekście tak szybkiego rozwoju SI. W kolejce do opracowania czekają następne przepisy dotyczące między innymi ochrony własności intelektualnej.

Trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw (UC6).

Prawne problemy ze sztuczną inteligencją narastają wraz z dynamicznym rozwojem technologii AI. System regulacyjny nie nadąża nie tylko za tworzeniem prawa wyznaczającego granice dla nowej technologii, ale też złożonością procesu tworzenia algorytmów, które często są utajnione. Obecne regulacje nie są adekwatne, co prowadzi do skrajnie różnych rozstrzygnięć kwestii odpowiedzialności, praw autorskich i kwestii etycznych w różnych zakątkach świata. Naszą odpowiedzialnością jest zrozumieć, przewidywać, projektować i regulować, w tym prawnie, nową rzeczywistość.

Zaczyna się niewinnie. Nieodpowiadanie na maile, nieodbieranie telefonów, wreszcie – niedotrzymywanie terminów ustalonych w harmonogramie lub prezentowanie niezadawalających efektów pracy. Po stronie zamawiającego rodzi się coraz większe niezadowolenie, aż przychodzi moment, kiedy pod wpływem emocji (tak, tak, w biznesie – jak w życiu – nawet przy podejmowaniu ważnych decyzji biznesowych często kierujemy się emocjami) zamawiający stwierdza: „Stop! Odstępujemy od umowy, przekazujemy projekt innemu wykonawcy”. Czy to rozwiązuje problem? Co dzieje się z prawami autorskimi do dzieła, które już powstało? Odstąpienie od umowy a prawa autorskie czyli jak rozstać się z klasą? Zapraszam do lektury.

Stale rosnący wzrost popularności aplikacji opartych na sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT, stanowi spore wyzwanie w kontekście regulacji prawnych. Istnieje wiele zastosowań tej technologii, a jej imponujące możliwości rodzą ważne pytania dotyczące własności treści, a także odpowiedzialności za ewentualne nadużycia.