prawo autorskie: najnowsze artykuły

Zainspirowana licznymi rozmowami z projektantami podczas GrafConf 2023 – jednej z najważniejszych i największych konferencji skierowanej do projektantów, ilustratorów i twórców stron w Polsce – postanowiłam zebrać w jednym miejscu najważniejsze, praktyczne informacje o prawie dla projektantów. Wszystko po to, abyś już nie musiał_a szukać ich po całym internecie i miał_a wszystko w jednym miejscu, „pod ręką”. Prawo dla projektanta w pigułce – zapraszam.

Zamach stanu. Katastrofa. Wywłaszczenie. Forma tyranii. Roger McNamee, jeden z pierwszych inwestorów Facebooka, który w książce „Zucked” złożył samokrytykę i nie zostawił suchej nitki na modelu biznesowym technologicznych gigantów, tłumaczy, dlaczego brakuje nam języka do opisania przemian, jakich doświadczamy w wyniku zanurzenia w media społecznościowe:

Sztuczna inteligencja może być już autorem opowiadań, piosenek czy artykułów. Obecnie jednak dzieła stworzone wyłącznie przez SI nie są chronione prawem autorskim. Również unijne rozporządzenie o sztucznej inteligencji nie porządkuje tych kwestii związanych z wykorzystywaniem SI. Dozwolone jest jednak korzystanie przez SI z materiałów chronionych prawem autorskim, choć rośnie liczba pozwów w tym zakresie. 

Pierwsze dni obowiązywania nowych przepisów o prawie autorskim, w internecie zaowocowały spadkiem ruchu z social mediów. Dane z badania Mediapanel PBI i Gemius pokazują, że 20 największych polskich serwisów z treściami redakcyjnymi w dniach 20-29 września br. zanotowało o 31,1% mniej odsłon pochodzących z social mediów niż w dniach 30 sierpnia-8 września. Procentowy udział ruchu z social mediów w tych serwisach i tak stosunkowo niewielki, zmniejszył się jeszcze bardziej, spadając z 1,9% do zaledwie 1,4%. Najwięcej odsłon z serwisów społecznościowych stracił serwis naszemiasto.pl - aż 6,5 mln, a użytkowników - onet.pl, bo aż 452 tys. RU.

Nowe przepisy prawa autorskiego dają twórcom prawo do tantiem z tytułu eksploatacji ich dzieł w internecie. Korzystne zmiany dotyczą m.in. środowiska filmowego i aktorów, lecz także wydawców prasowych i dziennikarzy, bo nowelizacja dostosowuje przepisy do realiów ery cyfrowej. Praktyka ich zastosowania zależy w dużej mierze od wyników negocjacji między twórcami i platformami cyfrowymi, tzw. big techami. Choć pozycja negocjacyjna twórców została wzmocniona nowymi przepisami, wciąż obawiają się oni o efekt rozmów. 

Podczas ostatniego szkolenia przeprowadzonego w ramach projektu Pro Arte Sztuka Przedsiębiorcza na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie jedna z młodych artystek stwierdziła, że gdyby wszyscy młodzi twórcy znali przepis ustawy, który właśnie omawiałam, twórcom zdecydowanie łatwiej byłoby rozmawiać z klientem o pieniądzach. Jaki przepis ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych miała na myśli młoda artystka? Zapraszam do lektury.

Coraz więcej firm, niezależnie od ich wielkości, decyduje się na współpracę z influencerami, nie tylko w celu budowania świadomości marki, ale również wpływania na decyzje zakupowe swoich klientów. Aby taka współpraca przebiegała zgodnie z prawem i przynosiła obopólne korzyści, konieczne jest zawarcie odpowiednich umów, które jasno precyzują obowiązki obu stron, sposób wynagrodzenia oraz zasady oznaczania treści reklamowych.

Po wdrożeniu unijnej dyrektywy o prawie autorskim, będziemy licencjonować treści polskich wydawców na takich samych zasadach jak w pozostałych krajach Unii Europejskiej.

W ubiegłym tygodniu wydawcy mediów wystosowali głośny apel w sprawie omawianego w Senacie projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Projekt implementuje unijną Dyrektywę o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa ta pozwala wyszukiwarkom takim jak Google na swobodne linkowanie i wykorzystywanie „bardzo krótkich fragmentów” treści wydawców prasowych. Ustawa tworzy również nowe prawa dla wydawców, gdy dłuższe fragmenty ich treści są wykorzystywane online, nie definiując czym jest krótki fragment lub dłuższy podgląd. Pomimo tej niepewności, Google uruchomił w Europie szeroki program licencjonowania treści chronionych nowym prawem pokrewnym, z którego korzysta już ponad 4000 tytułów prasowych w 19 krajach Unii Europejskiej. Mamy nadzieję, że zakończenie procesu implementacji w Polsce umożliwi nam uruchomienie płatności w ramach tego programu również dla polskich wydawców. Jesteśmy gotowi do wdrożenia programu kiedy tylko ustawa zostanie przyjęta, a doświadczenia z innych krajów pokazują, że arbitraż nie jest konieczny do rozpoczęcia negocjacji.

Operatorzy telewizji kablowej i satelitarnej uiszczają opłaty na Polski Instytut Sztuki Filmowej, płacą nadawcom i dystrybutorom, ponadto płacą tantiemy za reemisję. „Teraz opłata od reemisji miałaby być podwójna. To absurdalne” - twierdzi Bogdan Łaga, prezes Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej (PIKE).

Jako kierujący mediami redaktorki i redaktorzy zebrani w Radzie Polskich Mediów apelujemy do senatorek i senatorów RP o przyjęcie takich poprawek do ustawy o prawie autorskim, które pozwolą na partnerskie rozmowy z koncernami technologicznymi o sprawiedliwym podziale zysków wynikających z pracy naszych dziennikarek i dziennikarzy.

W czwartek rano ruszyła akcja protestacyjna mediów w sprawie nowelizacji ustawy o prawie autorskim. Ponad 350 mediów z całej Polski, Izba Wydawców Prasy, Stowarzyszenie Dziennikarzy i Wydawców Repropol, Związek Pracodawców Wydawców Cyfrowych, Stowarzyszenie Gazet Lokalnych oraz Stowarzyszenie Mediów Lokalnych apelują do polityków o wprowadzenie poprawek, które wzmacniają wydawców w negocjacjach z big techami, m.in. Googlem, Metą czy Microsoftem dot. wynagrodzeń za wykorzystywane przez nich treści. 

W dynamicznie zmieniającym się świecie cyfrowym, usprawnienie procesów pracy zdalnej i freelancingu staje się nie tylko wyzwaniem, ale i koniecznością. Platforma Useme, służąca do rozliczeń na linii klient-freelancer, wprowadziła innowacyjne rozwiązanie bazujące m.in. na technologii podpisu kwalifikowanego, które eliminuje konieczność fizycznego podpisu protokołów przeniesienia praw autorskich. Dzięki niemu klient, po zakończeniu transakcji,l natychmiast może legalnie dysponować nabytym dziełem, a freelancer szybciej otrzymuje zapłatę.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych uregulowana zostanie kwestia tantiemizacji oraz wynagrodzeń należnych twórcom, wykonawcom i wydawcom prasy ze strony platform internetowych i serwisów streamingowych. – W zakresie praw twórców muzycznych czy firm muzycznych ta nowelizacja co do zasady niewiele zmieni. W wersji, jaka została zatwierdzona przez Radę Ministrów, te przepisy na szczęście niczego nie psują i pozostawiają rynek w takim stanie, w którym wszyscy posiadacze praw otrzymują swoje wynagrodzenia i mogą je dostawać bezpośrednio od serwisów – ocenia Bogusław Pluta, dyrektor zarządzający Związku Producentów Audio Video.

W połowie marca Parlament Europejski przyjął rozporządzenie w sprawie sztucznej inteligencji – AI Act. Nowe przepisy mają z jednej strony ułatwić wdrażanie nowych technologii opartych na SI, a z drugiej – wyeliminować te z nich, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa czy prywatności obywateli. Eksperci uważają, że wyzwaniem będzie wdrożenie nowego prawa na poziomie krajowym i jego odpowiednia interpretacja, ale jest to potrzebna regulacja, zwłaszcza w kontekście tak szybkiego rozwoju SI. W kolejce do opracowania czekają następne przepisy dotyczące między innymi ochrony własności intelektualnej.

Trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw (UC6).

Prawne problemy ze sztuczną inteligencją narastają wraz z dynamicznym rozwojem technologii AI. System regulacyjny nie nadąża nie tylko za tworzeniem prawa wyznaczającego granice dla nowej technologii, ale też złożonością procesu tworzenia algorytmów, które często są utajnione. Obecne regulacje nie są adekwatne, co prowadzi do skrajnie różnych rozstrzygnięć kwestii odpowiedzialności, praw autorskich i kwestii etycznych w różnych zakątkach świata. Naszą odpowiedzialnością jest zrozumieć, przewidywać, projektować i regulować, w tym prawnie, nową rzeczywistość.

Zaczyna się niewinnie. Nieodpowiadanie na maile, nieodbieranie telefonów, wreszcie – niedotrzymywanie terminów ustalonych w harmonogramie lub prezentowanie niezadawalających efektów pracy. Po stronie zamawiającego rodzi się coraz większe niezadowolenie, aż przychodzi moment, kiedy pod wpływem emocji (tak, tak, w biznesie – jak w życiu – nawet przy podejmowaniu ważnych decyzji biznesowych często kierujemy się emocjami) zamawiający stwierdza: „Stop! Odstępujemy od umowy, przekazujemy projekt innemu wykonawcy”. Czy to rozwiązuje problem? Co dzieje się z prawami autorskimi do dzieła, które już powstało? Odstąpienie od umowy a prawa autorskie czyli jak rozstać się z klasą? Zapraszam do lektury.

Stale rosnący wzrost popularności aplikacji opartych na sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT, stanowi spore wyzwanie w kontekście regulacji prawnych. Istnieje wiele zastosowań tej technologii, a jej imponujące możliwości rodzą ważne pytania dotyczące własności treści, a także odpowiedzialności za ewentualne nadużycia.

Podczas spotkań i konsultacji z twórcami często słyszę pytanie o to, jak rozmawiać z klientem o prawach autorskich? Jak wyceniać swoją pracę twórczą? Jak negocjować, aby za dyspozycję prawami autorskimi otrzymać dodatkowe wynagrodzenie? Skuteczne komunikowanie klientowi informacji o prawach autorskich to prawdziwa sztuka, którą warto posiąść. Dlatego przygotowałam podsumowanie najważniejszych (i najbardziej praktycznych) materiałów wyjaśniających, w jaki sposób rozmawiać z klientem o prawach autorskich. Zapraszam.

Zawieranie umów prawa autorskiego jest nieodłącznym elementem pracy w sektorze kreatywnym. Wcześniej czy później przyjdzie Ci zmierzyć się z umowami prawa autorskiego, dlatego im szybciej dowiesz się czym one są i co powinny zawierać, tym lepiej. Jakie umowy prawa autorskiego powinien znać każdy kreatywny? Czym jest umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich? Czym różni się licencja wyłączna od niewyłącznej? I o czym warto pamiętać zawierając umowę z klientem? Zapraszam do lektury.

14 marca na długo zapisze się jako ważna data — OpenAI udostępniło wtedy aktualizację GPT-4, czyli sztucznej inteligencji wspieranej modelem językowym (LLM) o nazwie GPT. Najnowszy model wykazuje „poziom ludzki” w wielu testach i znacząco przewyższa poprzednie wersje. Dostępny jest jako płatna wersja dla subskrybentów ChatGPT+.

Przedmiotem prawa własności przemysłowej są – oprócz m.in. znaków towarowych i patentów na wynalazki – również wzory przemysłowe. Czym jest wzór przemysłowy i dlaczego odgrywa tak ważną rolę w świecie mody i designu?

Z początkiem każdego nowego roku do domeny publicznej trafiają tysiące zdjęć, obrazów, książek, muzyki, filmów. 1 stycznia to bowiem Dzień Domeny Publicznej, w którym do domeny publicznej przechodzą utwory, które zostały stworzone przez twórców zmarłych 70 lat temu. W praktyce oznacza to, że twórczość tych osób staje się „wolna” i może być przez nas wszystkich swobodnie wykorzystywana, również do celów komercyjnych.

Spór o prawa autorskie ostatecznie sprowadza się do tego, kto ma lepszego prawnika…

Obrazy czy teksty stworzone przez sztuczną inteligencje nie są w światowym prawodawstwie, w tym również polskim, traktowane jako utwory i jako takie nie podlegają zasadom prawa autorskiego - podaje serwis Prawo.pl.

Problem swobodnego wykorzystywania zdjęć znalezionych w internecie cały czas budzi wiele kontrowersji. Kiedy wykorzystywanie zdjęć znalezionych w sieci jest bezpieczne? Gdzie szukać grafik i zdjęć, aby nie narazić się na zarzut nielegalnego działania? O tym wszystkim piszę w dzisiejszym artykule. A na końcu artykułu przygotowałam bonus – darmowe bazy zdjęć.

Panuje powszechny mit, że sztuka ludowa nie jest chroniona przez prawo autorskie. Czy to znaczy, że dzieła twórców ludowych, np. charakterystyczne wycinanki łowickie, ludowe hafty czy szeroko rozumiane rękodzieło pozostają poza ochroną prawa autorskiego? Dzisiaj o tym, czy sztuka ludowa jest chroniona przez prawo autorskie.

Nie przypadkiem w tytule ustawy z 4 lutego 1994 roku – najważniejszej ustawy regulującej prawo autorskie w Polsce – pojawia się tuż obok „praw autorskich” zwrot „…i prawach pokrewnych” (pełna nazwa ustawy to „ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych”). Czy zwróciliście kiedyś na to uwagę? Dlaczego ustawodawca zdecydował się oddzielić prawa pokrewne od praw autorskich? Czy są to dwa odrębne rodzaje praw? O tym wszystkim w dzisiejszym artykule. 

Deepfake’i mogą prowadzić do poważnych szkód na poziomie społecznym. Zmanipulowane mogą zostać treści tekstowe, graficzne, audio i video, np. dowód w sprawie lub oświadczenie, które ma w pożądany sposób wpłynąć na proces polityczny - wskazano w analizie Think Tanku Parlamentu Europejskiego.

Z umową o przeniesienie autorskich praw majątkowych wcześniej czy później spotka się każdy twórca. O czym powinien pamiętać twórca, który zamierza podpisać umowę o przeniesienie praw autorskich? Co powinno znaleźć się w prawidłowo stworzonej umowie o przeniesienie autorskich praw majątkowych?

Naruszenie praw autorskich może przydarzyć się każdemu twórcy prezentującemu swoje prace (nie tylko) w sieci. Co może zrobić osoba, która przypadkowo znajdzie swoje zdjęcie lub grafikę na obcej stronie internetowej lub w serwisie społecznościowym? Jakie narzędzia „obrony” oferuje jej prawo autorskie? W tym artykule wymieniam najważniejsze roszczenia prawa autorskiego, o których powinien wiedzieć każdy twórca oraz przedstawiam historię artystki, która postanowiła z nich skorzystać.

Podpisywanie umów prawa autorskiego jest nieodłączną elementem pracy w sektorze kreatywnym. Wcześniej czy później przyjdzie Ci zmierzyć się z umowami prawa autorskiego, dlatego im szybciej dowiesz się czym one są i co powinny zawierać, tym lepiej. Jakie umowy prawa autorskiego powinien znać każdy kreatywny? Czym jest umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich? Czym różni się licencja wyłączna od niewyłącznej? I o czym warto pamiętać podpisując umowę z klientem? Zapraszam do lektury.

Czy zdjęcia publicznie udostępnione na Facebooku i Instagramie wciąż są nasze? Czy możemy publikować zdjęcia, na których są inne osoby? Na co się zgadzamy korzystając z portali społecznościowych?

Andrzej Sapkowski, polski pisarz fantasy, twórca sagi o Wiedźminie, najczęściej po Stanisławie Lemie  tłumaczony polski autor fantastyki, stał się bardzo popularnym twórcą - netfliksowski serial „Wiedźmin”, gra oparta na przygodach Geralta z Riwii czy w końcu bardzo sprawny marketing sprawiły, że jego książki trafiły właśnie na prestiżową listę bestsellerów "New York Timesa". Blisko 30 lat od pierwszego wydania. Historia sporu Andrzeja Sapkowskiego z wydawcą serii gier – CD Projekt, świetnie pokazuje wszystkie niuanse polskiego prawa autorskiego, z którego twórca zarówno czerpie przywileje, jak i korzysta z jego ochrony.

Słyszeliście o pościeli patriotycznej? Może chcecie komuś sprezentować (lub zaprojektować) bluzę czy kubek z motywem polskiej flagi lub herbu województwa? Prawo wyraźnie zakazuje umieszczania symboli państwowych – i tylko państwowych – na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego. Przynajmniej co do zasady. Czy wiąże się to z prawami autorskimi? Po części tak, mimo że same symbole państwa… nie są objęte ochroną prawa autorskiego. Skomplikowane? Zdecydowanie tak. Dlatego powstał ten artykuł, z którego artyści, publicyści, naukowcy i handlowcy dowiedzą się na jakich zasadach mogą wykorzystywać symbole, od narodowych po lokalne. A więc, jaki znak Twój?

Czy bloger/ autor podcastów powinien zarejestrować swój znak towarowy? Odpowiedź na powyższe pytanie zależy od tego, jakie plany masz związane ze swoją stroną internetową, blogiem czy vlogiem. Poniżej kilka wskazówek.

Skąd Św. Mikołaj zna nasze adresy? Skąd wie, kto był grzeczny? Czy pakowanie prezentów i wysyłanie życzeń podlega ochronie? Czy wizerunek Mikołaja jest dobrem publicznym? - czyli prawo autorskie w przedświątecznej gorączce.

Jak co roku, na początku listopada, słynne poznańskie rogale podbijają serca miłośników słodkich wypieków. Przy okazji niedawnego dnia Świętego Marcina przyglądamy się przepisom kucharskim i odpowiadamy na pytania: czy prawo chroni stosowanie własnych przepisów i receptur? Czy ułatwia utrzymanie receptury w tajemnicy i chroni twórcę?

Sekcja do walki z piractwem telewizyjnym CANAL+ wykryła 2720 pirackich źródeł, w których nielegalnie udostępniano do obejrzenia lub pobrania cztery pierwsze odcinki serialu „Żmijowisko” i w ramach podjętych działań operacyjnych skutecznie usunęła z sieci 99 proc. z nich.

Tyle się mówi (i pisze) o różniej maści przedmiotach prawa autorskiego i jemu praw pokrewnych. Utwory pierwotne, utwory zależne, artystyczne wykonania, fonogramy itd., itd. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej Pr. Aut) wskazuje na konkretne kategorie „wytworów”, które nie są objęte taką ochroną.

Zainspirowały mnie pewne ilustracje do książki dla dzieci. Mam świetny pomysł na to, by bazując na nich, stworzyć swoje i nadać im nowy sens w wydaniu dla dorosłych. Czy mogę posłużyć się tymi ilustracjami?

Chciałbym stworzyć serię plakatów o naturze politycznej, które zawierałyby wypowiedzi różnych osób z Twittera. Oczywiście zasłoniłbym nicki, imiona i nazwiska (wiadomo, RODO). Czy muszę dodatkowo pisać do cytowanych i prosić ich o zgodę? Czy wpisy w mediach społecznościowych są chronione prawem autorskim?

Sprawami związanymi z ochroną własności intelektualnej mają zajmować się wyodrębnione sądy z wyspecjalizowanymi sędziami. 10 września 2019 r. Rada Ministrów przyjęła przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt nowelizacji ustawy Kodeks postępowania cywilnego, który zmierza w kierunku dalszej specjalizacji sądownictwa.

Dyskusję w mediach wzbudził niedawno* teledysk Katy Perry, w którym wokalistka wykorzystała wizerunek Stadionu Narodowego w Warszawie. Co prawda, na obiekt nałożono fikcyjną nazwę „Bingo's Bail Bond Stadium”, niemniej jednak ujęcie prezentowane na tle panoramy Warszawy nie budzi wątpliwości, że to właśnie stołeczna arena. Czy wokalistka miała prawo wykorzystać wizerunek obiektu w swoim teledysku bez zgody władz Stadionu? Czy mogła go przetworzyć, tak jak zrobiła to w klipie?

Utwór pracowniczy to utwór stworzony przez pracownika w efekcie wykonywania przez niego obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Masz umowę o pracę? To artykuł właśnie dla Ciebie. Z tego tekstu dowiesz się, jakie prawa wobec Twojego utworu ma pracodawca.

Ile sekund muzyki lub filmu mogę wykorzystać w swoim video nieodpłatnie i bez zgody pierwszego twórcy? Czy w ogóle istnieje taka możliwość?

Autorem pojęcia „mem” jest najprawdopodobniej Richard Dawkins – brytyjski teoretyk ewolucji biologicznej, związany z Uniwersytetem Oxfordzkim. W morzu definicji, najbardziej intrygująca jest ta, mówiąca że „mem” to „podstawowa jednostka informacji kulturowej, która, podobnie do genów, powiela się, mutuje i podlega działaniu doboru naturalnego”¹. Kto by pomyślał, że ściśle naukowa terminologia tak dokładnie opisze zjawisko, które jest internetowym fenomenem.

W jaki sposób prawo chroni nas przed kradzieżą treści? Gdzie przebiega granica prawa cytatu, a gdzie inspiracji? Czy kradzież pomysłu jest plagiatem?

Przez długi czas projektowałam razem z moim kolegą w ramach naszego dwuosobowego studio. Z różnych przyczyn jednak niedawno je zamknęliśmy. Naszym znakiem rozpoznawczym był charakterystyczny styl graficzny. Czy nadal mogę się nim posługiwać bez zgody kolegi?