Tworzywa sztuczne w grafice przestrzennej (2): Przegląd materiałów: folie samoprzylepne

Przedmiotem naszego zainteresowania będą głównie folie barwne przeznaczone do wykańczania powierzchni (foliowania) elementów. Barwna folia (tzw. ploterowa) składa się z cienkiej warstwy miękkiego PVC (ok. 75 mikrometrów) pokrytego z jednej strony klejem i zabezpieczonego warstwą papieru jednostronnie silikonowanym. W zależności od przeznaczenia i warunków pracy, każdy z producentów oferuje takie folie w kilku seriach:

• Folie ploterowe barwne ekonomiczne (Avery 500, Mactac 8200, Oracal 641, Aslan C 114, 3M 30, Neschen Filmolux 121 i 126, Hexis Microtac M2000, Jac Serical) – tanie folie monomerowe o trwałości min. 2 lat, predestynowane do zastosowań krótkookresowych.

  Folie tego typu niezbyt dobrze znoszą zewnętrzne warunki atmosferyczne - niszczy je głównie działanie promieni słonecznych, które powoduje z czasem płowienie, pękanie oraz kurczenie. Nie nadają się także do oklejania powierzchni mocno pofałdowanych ze względu na zbyt małą plastyczność. Użycie folii na elementach zewnętrznych szyldów które służyć mają znacznie dłużej niż 2 lata zawsze będzie związane z ryzykiem, choć przy mało słonecznych ekspozycjach i równych powierzchniach, nie jest one zbyt wielkie.

  Z powodzeniem możemy stosować folie serii ekonomicznych do wykańczania powierzchni elementów umieszczanych we wnętrzu budynków a także w roli szablonów. Folie są produkowane w dwóch wersjach wykończenia powierzchni – błyszczącej oraz matowej a paleta barwna u każdego z producentów liczy zazwyczaj ok. 40 - 60 kolorów.

• Folie ploterowe barwne średnio i długookresowe (Avery 700, Mactac 8300 i 9800, Oracal 551, Aslan C 118, 3M 100, Neschen Filmolux Pro Gloss, Hexis Ecotac Plus 3000 i Subtac S 5000, Jac Serisign) – folie polimerowe o trwałości od 5 do 10 lat odporne na trudne warunki pracy.

  Folie tego typu lepiej nadają się na skomplikowane i nierówne powierzchnie np. karoserie samochodów, z powodu znacznie większej elastyczności i możliwości rozciągania bez utraty dobrych właściwości. Idealnie nadadzą się na wszelkie wykończenia zewnętrznych powierzchni naszych elementów przestrzennych zapewniając trwałość koloru, dobrą jakość powierzchni oraz dobre przyleganie na krzywiznach. Oferowane w paletach które liczą ok. 60 – 80 kolorów najczęściej o powierzchni błyszczącej, rzadziej matowej.

• Folie ploterowe barwne translucentne (Avery 4500 i 5500, Mactac 9700, Oracal 8500, Aslan CT 116, Neschen Filmolux 110, Hexis Translucent T 5000) – folie długookresowe (min. 7 lat) o właściwościach filtru optycznego przeznaczone do aplikowania na materiałach przepuszczających światło np. PMMA opal. Folie translucentne także rozpraszają przechodzące światło powodując efekt równomiernego świecenia bez możliwości zobaczenia przez nie źródła światła.

  Jeśli nie użyjemy w naszych elementach podświetlanych barwionych w masie tworzyw, np. PMMA kolorowego, użycie folii translucentnych będzie jedynym możliwym sposobem uzyskania właściwego koloru świecenia bryły. Paleta barw liczy zazwyczaj ok. 30 kolorów co przy liczbie dostępnych na naszym rynku producentów (kolory folii każdego z producentów rzadko się pokrywają) daje duże możliwości dobrania właściwego koloru wykończenia. Powierzchnia folii translucentnych zawsze jest matowa.

Powyższy opis nie wyczerpuje z oczywistych względów wszystkich możliwych serii folii. Jest cały szereg specjalistycznych folii których użycie w naszych pracach może nie być jednak opłacalne czy celowe:

• Folie ploterowe barwne bannerowe (Avery 1200, Mactac Macsoft 900, Oracal 451, Jac Serisoft) – bardzo miękkie folie do aplikowania na bannerach z tkanin winylowych. Trwałość ok. 3 lat paleta ok. 20 - 30 kolorów.

• Folie ploterowe barwne transparentne (Mactac Macal 8400, Oracal 8300, Aslan CT 113) – folie o właściwościach filtru optycznego – nie rozpraszają jednak światła. Zazwyczaj paleta liczy ok. 15 kolorów (Aslan CT 113 - 30 kolorów), powierzchnia błyszcząca.

• Folie ploterowe barwne wylewane (Avery 900, Mactac Mac Fleet 6500) – wysokiej jakości folie charakteryzujące się bardzo dobrą plastycznością umożliwiające aplikację nawet bardzo skomplikowanych powierzchni. Ok. 30 - 40 kolorów, trwałość minimum 8 lat.

• Folie barwne sitodrukowe (JAC, Ritrama) – grube folie winylowe (ok. 80 mikrometrów), poliestrowe lub aluminiowe przeznaczone do zadruku. Zazwyczaj produkowana tylko w kilku podstawowych kolorach. Folia twarda, przeznaczona głównie na nalepki.

• Folie barwne o kolorach metalicznych (Oracal 351, 352, 381, 383, Aslan CA 23, CA 24, CA 30, kolory metaliczne ponadto dostępne w innych już wymienionych seriach) – folie imitujące powierzchnie metalu również barwionego, lustrzane i matowe.

• Folie barwne odblaskowe (Mactac Maclite 5700, Oracal Oralite 5300, 5500) – folie używane min na znaki drogowe o trwałości min 5 lat.

• Inne folie specjalne – istnieje cała gama folii specjalnego przeznaczenia o których wspomnę tutaj jedynie dla porządku: folie barwne fluorescencyjne, luminescencyjne, do dekoracji szkła, folie barwne typu flex i flock (do nadruku na tkaninach). Ponadto rynek oferuje wiele rodzajów folii do zadruku solwentowego (białe, perforowane na szyby (one way vision), podłogowe), do maskowania i inne specjalnego przeznaczenia.

Ważnym i przydatnym rodzajem folii które w istocie są narzędziem są folie transportowe. Są to przezroczyste folie służące do przenoszenia aplikacji ploterowych. O metodach pracy przy użyciu takich folii napiszę szerzej w rozdziale „foliowanie” niniejszego Poradnika. W większości przypadków, folie wszystkich typów oferowane są w rolkach o standardowych szerokościach 50, 60, 100, 123, 150 cm i długościach 50 i 100 m, bądź w arkuszach 100 x 70 cm.

Leszek Salomon