Umowa o dzieło z grafikiem

Dlaczego umowa o dzieło?

Najczęściej spotykaną formą umowy między grafikiem a jego klientem jest umowa o dzieło. Przedmiotem tej umowy jest konkretnie oznaczony rezultat, którego będzie domagał się klient – zamawiający.

Umowa zlecenia jest natomiast umową starannego działania. Nieważne, czy praca zleceniobiorcy przyniesie przewidywany skutek. Ważne jest, aby wykonywał zadanie zgodnie z umową i zasadami przyjętymi w swojej profesji.

Praca grafika-freelancera jest idealnym przykładem umowy o dzieło. Chociaż nie będzie tak, że umowa zlecenia nie znajdzie nigdy zastosowania przy tej profesji. Będziesz musiał ją zawrzeć, gdy np. zostaniesz wynajęty do większej pracy lub do wykonania wielu zadań w dłuższym czasie.

Umowa o dzieło może zostać zawarta w dowolnej formie. Zapamiętaj jednak, że tylko i wyłącznie w formie pisemnej możesz przenieść majątkowe prawa autorskie do utworu. Przy ustnym lub mailowym zawarciu umowy, będziesz miał do czynienia z udzieleniem licencji niewyłącznej.

Wskazanie stron umowy

Zacznijmy od początku dobrze budować naszą umowę. Istotne jest wskazanie stron umowy w tzw. komparycji. Ma to istotne znaczenie np. dla ustalenia osoby odpowiedzialnej w związku niewykonaniem lub wadliwym wykonaniem zawartej umowy. Jeżeli ja byłem w stanie znaleźć dwie inne osoby o takim samym imieniu i nazwisku jak moje, to co dopiero z bardziej popularnymi nazwiskami.

Kolejną kwestią związaną ze stronami umowy będzie wskazanie osób do kontaktu. Osób, które w sposób bezpośredni będą się z Tobą kontaktować w celu akceptacji każdego z etapów tworzenia projektu lub, które będą przekazywać Ci w spójnej formie informacje od swojego szefa.

Odpowiednie postanowienia wskazujące osoby wyznaczone do kontaktu oraz sposób ich ewentualnej zmiany przy rozłożonych w czasie projektach umieść w dalszej części umowy.

Co jest przedmiotem umowy z grafikiem?

Przedmiotem umowy o dzieło jest dzieło. W Twoim przypadku takim dziełem będzie stworzona przez Ciebie na zamówienie klienta, grafika. Ilość, wielkość, czy rodzaj grafik nie ma większego znaczenia – dopóki nie okaże się, że wykonujesz zobowiązanie oparte o umowę zlecenia lub umowę o pracę.

Zobacz, że mówię o efekcie – grafice – a nie plikach źródłowych i edytowalnych. Jeżeli takiego dodatkowego postanowienia nie będzie, klient nie ma prawa żądać od Ciebie tych plików.

Tak jak przy każdym projekcie, nie ograniczaj się przy dodawaniu załączników. Dołącz specyfikację techniczną lub brief projektu do umowy. Opisz cały przedmiot umowy jak najbardziej precyzyjnie.

Dostarczanie narzędzi, materiałów i środków pomocniczych

Żeby wykonać dzieło należycie potrzebne są odpowiednie narzędzia, materiały i środki pomocnicze. Nie zostało to nigdzie uregulowane, więc znaczenie ma tutaj wola stron i postanowienia umowy.

Przyjęte zostało, że do dostarczenia narzędzi pracy przyjmującego wykonanie dzieła zobowiązany jest sam wykonawca. W umowie możesz ustalić oczywiście inaczej.

Możesz zobowiązać klienta do dostarczenia Ci oprogramowania, logo lub innych grafik, które będą potrzebne do stworzenia Twojego dzieła.

Ingerencja zamawiającego w wykonywanie dzieła

Wyżej już wspomniałem o osobach wyznaczonych do kontaktu i informowaniu Cię o akceptacji etapów powstawania dzieła. Sposób, w jaki dzieło zostanie wykonane nie podlega ingerencji Twojego klienta.

Nie jesteś związany sugestiami lub poleceniami z jego strony. W praktyce jednak będzie to wyglądać inaczej. Przy dłuższej lub finansowo większej współpracy, np. tworzeniu identyfikacji, strony często ustalają zakres kontroli, nadzoru i ingerencji zamawiającego w Twoją pracę.

Warto określić to umowie i nie pozostawiać nic domysłom. Prawo, prawem, ale na wypadek sporu każda ze stron będzie interpretowała postanowienia umowy na swoją korzyść.

Jak wprowadzać poprawki do grafiki?

Podczas swojej pracy z grafikami, często spotykam się z problemem ilości i jakości poprawek, których domaga się druga strona. Gdy ktoś zgłasza się do mnie z takim pytaniem to najczęściej niestety mogę odpowiedzieć jedynie., że nie zostało to poprawnie określone w umowie. Dzisiaj mówię Ci o tym, żebyś nie musiał uczyć się na własnych błędach.

Wraz z określeniem zasad wprowadzania poprawek, warto podzielić swoją pracę na etapy i ustalić odpowiedni dla nich harmonogram. Po każdym etapie klient będzie mógł akceptować dotychczas wykonaną pracę lub podsyłać Ci swoje uwagi.

Kolejną kwestią jest ustalenie ilości propozycji projektu, które masz przedstawić klientowi.

Wynagrodzenie za pracę grafika

Zależnie od wielkości projektu graficznego, który musisz stworzyć, warto, żebyś ustalił terminy, sposób i wielkość wypłaty wynagrodzenia za każdy z etapów powstawania dzieła.

Jednak niezależnie od wielkości przedsięwzięcia, bardzo dobrym rozwiązaniem będzie, gdy za rozpoczęcie prac pobierzesz zadatek lub zaliczkę. Będziesz miał m.in. większą pewność dobrej woli współpracy Twojego klienta.

Prace dodatkowe są często utrapieniem dla freelancerów. Jeszcze przed podjęciem się zobowiązania ustal z klientem wysokość dodatkowego wynagrodzenia (np. godzinowe) należnego za wykonanie prac dodatkowych.

Gdy klient zaakceptuje jeden z etapów, a po jakimś czasie zechce wprowadzić do niego zmiany, będziesz miał możliwość doliczenia czegoś ekstra do umówionego wynagrodzenia.

Przeniesienie praw autorskich lub licencja

W przypadku umowy o dzieło, grafikę tworzyć będziesz od zera i wyłącznie na zamówienie klienta. Pomimo tego, że licencja wyłączna znajdzie także tutaj zastosowanie, to w takim wypadku najczęściej spotkasz się z przeniesieniem majątkowych praw autorskich do utworu.

Prócz pól eksploatacji, nazwania praw przysługujących klientowi dodaj także informację o momencie, w którym zostaną przeniesione prawa.

Istotnym dla klienta będzie możliwość (lub jej brak) wprowadzania modyfikacji do utworu oraz tworzenie dzieł zależnych. Warto wskazać także, czy dajesz mu w ogóle możliwość samodzielnej modyfikacji Twojego projektu, czy klient może zlecić tę pracę innemu grafikowi – czy musi wrócić do Ciebie, gdy będzie chciał wprowadzić zmiany za jakiś czas.

Oczywiście, nie mam tutaj na myśli prac dodatkowych zleconych w trakcie wykonywania dzieła. W większości sytuacji za to będzie należało Ci się wynagrodzenie. Jak widzisz, to także należy ustalić przed podjęciem się zobowiązania i określić dokładnie w umowie.

Czy mogę wykorzystać projekt w portfolio?

Umieszczenie stworzonego dla kogoś projektu grafiki w swoim portfolio jest sprawą bardzo dyskusyjną. Jedna strona sporu zgadza się na takie działanie ze względu na posiadanie osobistych praw autorskich do utworu, natomiast, druga strona ogranicza te prawa posługując się majątkowymi prawami autorskimi, które przekazane zostały klientowi.

Najlepszym rozwiązaniem jest ustalenie w umowie zasad udostępniania w portfolio Twojej pracy. Określ także sposób udostępniania nazwy (firmy) Twojego klienta oraz jego znaku towarowego.

Oznaczenie autorstwa grafiki

Przy tworzeniu dużego projektu, często pracuje więcej osób jak np. grafik i programista. Przykładem niech będzie stworzenie strony internetowej. Każdy z nich tworzy utwór i ma prawo do oznaczenia autorstwa swojej pracy.

Ustal w umowie kwestie oznaczenia swojej części pracy. Uprzedzam Cię, że najczęściej będziesz pozbawiony takiej możliwości. Ze względów czysto technicznych lub po prostu z powodu pracy pod brandem agencji.

Inne postanowienia w umowie

Omówiłem kilka ciekawszych i ważniejszych punktów, które powinny znaleźć się w umowie o dzieło z grafikiem. Jednak to nie wszystko. W takich umowach może znaleźć się także:

• sposób przekazania dzieła,
• kary umowne za niedotrzymanie terminów,
• klauzula o zachowaniu poufności,
• zakaz konkurencji.

Załączniki do umowy o dzieło

Harmonogram prac nad grafiką, wielkość etapów lub ich ilość warto dodać do załączników w przypadku większych projektów. Podobnie jak na pewno robisz z samym briefem lub specyfikacją techniczną.

Im więcej wpiszesz w umowę, im więcej podasz szczegółów, tym lepiej później dla Ciebie. Klient będzie miał mniejsze pole do popisu przy dodawaniu Ci nowych zadań lub kolejnych uwag.

Oczywiście wszystko w granicach rozsądku. Może zdarzyć się tak, że pewnych rzeczy nie przewidzisz, a zbyt szczegółowe postanowienie może postawić Cię w złym świetle.

Więcej podobnych tematów znajdziesz na blogu autora:

• Umowa o dzieło, czy zlecenia? Co lepsze?
• Umowa o dzieło z przeniesieniem majątkowych praw autorskich.
• Co może być dziełem w umowie o dzieło?
• Jak ustalić wynagrodzenie w umowie o dzieło?
• Majątkowe i osobiste prawa autorskie
• Portfolio a prawo
• Z jakich elementów powinna składać się umowa o wykonanie strony internetowej