Podpisywanie umów prawa autorskiego jest nieodłączną elementem pracy w sektorze kreatywnym. Wcześniej czy później przyjdzie Ci zmierzyć się z umowami prawa autorskiego, dlatego im szybciej dowiesz się czym one są i co powinny zawierać, tym lepiej. Jakie umowy prawa autorskiego powinien znać każdy kreatywny? Czym jest umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich? Czym różni się licencja wyłączna od niewyłącznej? I o czym warto pamiętać podpisując umowę z klientem? Zapraszam do lektury.
Zaprenumeruj newsletterUmowy prawa autorskiego
Każdy twórca ma prawo swobodnie podjąć decyzję co do tego czy, z kim i na jakich warunkach chce podpisać umowę. Zgodnie z generalną zasadą swobody umów strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego (art. 353 (1) KC). W odniesieniu do prawa autorskiego zasada swobody umów doznaje jednak pewnych ograniczeń, o których dowiesz się z dalszej części artykułu. Oto najczęściej spotykane umowy prawa autorskiego:
Umowa przenosząca własność autorskich praw majątkowych:
Umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe to umowa, dzięki której twórca przenosi na nabywcę autorskie prawa majątkowe do stworzonego przez siebie dzieła. Zakres tych praw określony jest przez treść umowy. Co istotne, umowa przenosząca własność autorskich praw majątkowych musi mieć formę pisemną.
Umowa o korzystanie z utworu (umowy licencyjne):
W odróżnieniu od umowy przenoszącej majątkowe prawa autorskie, zawarcie umowy licencyjnej nie prowadzi do nabycia praw autorskich przez osobę trzecią. Udzielający licencji (licencjodawca) cały czas pozostaje właścicielem praw autorskich do utworu. Poprzez umowę licencyjną twórca (licencjodawca) udziela drugiej stronie jedynie upoważnienia do korzystania ze swojego utworu i to w tylko w takim zakresie, jaki został określony w treści umowy.
Twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania (art. 67 ust. 1 pr. aut.)
Prawo autorskie wyróżnia dwa rodzaje licencji:
- licencję wyłączna;
- licencję niewyłączną.
Licencja wyłączna daje licencjobiorcy wyłączność korzystania z utworu w zakresie określonym przez treść umowy. Udzielając licencji wyłącznej licencjodawca (twórca) zobowiązuje się do nieudzielania licencji do korzystania z utworu w tym samym zakresie innym osobom. Licencja wyłączna może być udzielona tylko w formie pisemnej.
W odróżnieniu od licencji wyłącznej, licencja niewyłączna nie daje licencjobiorcy wyłączności na korzystanie z utworu w określony w umowie sposób.
Udzielający licencji niewyłącznej (twórca) może nie tylko sam dalej korzystać z utworu, ale również udzielać dalszych licencji w dowolnym zakresie (również w zakresie udzielonej wcześniej licencji) innym osobom. W odróżnieniu od licencji wyłącznej, licencja niewyłączna może być udzielona w dowolnej formie, np. ustnie.
Czas trwania i wypowiedzenie umowy licencyjnej
Umowa licencyjna może być zawarta na czas nieokreślony. Jeśli ramy czasowe obowiązywania umowy licencyjnej nie zostały określone przez strony w umowie (brak zapisu o udzieleniu licencji na czas nieokreślony), przyjmuje się, że umowa została zawarta na okres 5 lat. Po upływie tego czasu umowa automatycznie wygasa. W celu uniknięcia ewentualnych niejasności warto zadbać o dokładne określenie w treści umowy ram czasowych, w których ma obowiązywać licencja.
Umowa licencyjna może być rozwiązana przy zachowaniu terminów dowolnie określonych przez strony lub (jeśli takie nie zostały ustalone w umowie) terminów określonych przez przepisy ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ustawowy termin wypowiedzenia umowy licencyjnej wynosi rok naprzód licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło wypowiedzenie. To znaczy, że umowa wypowiedziana na przykład we wrześniu 2013 r. wygaśnie dopiero z końcem 31 grudnia 2014 r. Umowę rozwiązać można również w tzw. trybie szczególnym, w sytuacjach wyraźnie określonych przez umowę lub ustawę.
Licencja a sublicencja
Co do zasady osoba, która nabyła licencję (licencjobiorca) nie może upoważniać innych osób do korzystania z utworu. Udzielenie dalszej licencji przez licencjobiorcę możliwe jest tylko i wyłącznie po uzyskaniu wyraźnej zgody licencjodawcy. Warto wiedzieć, że sublicencja trwa tylko do momentu trwania licencji, która była podstawą udzielenia sublicencji. Z chwilą wygaśnięcia licencji, wygasa również sublicencja.
Co powinno znaleźć się w umowie prawa autorskiego?
W każdej umowie prawa autorskiego (zarówno tej o przeniesienie autorskich praw majątkowych, jak i umowie licencyjnej) należy precyzyjnie określić pola eksploatacji, na których utwór może być wykorzystywany. Pola eksploatacji to – najprościej mówiąc – sposoby eksploatacji utworu. Zarówno umowa o przeniesienie praw autorskich, jak i umowa licencyjna może dotyczyć tylko i wyłącznie pól eksploatacji znanych w chwili jej zawarcia. Chodzi tutaj o to, aby chronić twórcę przed przeniesieniem na osobę trzecią nadmiaru praw w stosunku do zamierzonego celu.
Przepisy prawa autorskiego zakazują podpisywania umów dotyczących wszystkich utworów (lub wszystkich utworów określonego rodzaju) jednego autora mających dopiero powstać w przyszłości.
W każdej umowie prawa autorskiego powinny znaleźć się następujące elementy:
- oznaczenie utworu, co do którego prawa autorskie mają być przeniesione/obciążone na rzecz osoby trzeciej,
- zamieszczenie klauzuli wskazującej na przeniesienie autorskich praw majątkowych na nabywcę (w umowie musi być jasno określone przekazanie praw nabywcy, samo nazwanie umowy jako „przenoszącej prawa autorskie” nie jest wystarczające) lub wskazującej na udzielenie licencji,
- wyraźne zaznaczenie, jakich pól eksploatacji dotyczy przeniesienie lub zakres udzielonej licencji,
- precyzyjne określenie wysokości wynagrodzenia, które przysługuje twórcy z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych lub udzielenia licencji na wskazanych w umowie polach eksploatacji.
Więcej o tym, co powinno znaleźć się w umowie o przeniesienie autorskich praw majątkowych przeczytasz w artykule: Co powinno znaleźć się w umowie o przeniesienie autorskich praw majątkowych?
A co z umową o dzieło lub umową zlecenia?
Przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji na korzystanie z utworu w określonym zakresie może być częścią umowy o dzieło lub umowy zlecenia. Podpisując taką umowę warto zadbać o precyzyjne określenie nie tylko przedmiotu umowy ale również zakresu wynagrodzenia należnego twórcy za wykonanie dzieła lub realizację zlecenia. Warto wiedzieć, że twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za stworzenie utworu, odrębne za przeniesienie autorskich praw majątkowych, a jeszcze inne za przeniesienie własności egzemplarza utworu. W celu uniknięcia ewentualnych niejasności warto zadbać o to, aby w umowie znalazł się wyraźny zapis określający zakres wynagrodzenia (na przykład zapis mówiący o tym, że wysokość wynagrodzenia obejmuje nie tylko rekompensatę za stworzenie dzieła lub wykonanie zlecenia ale również ekwiwalent za udzielenie licencji lub przeniesienie autorskich praw majątkowych).
Umowy prawa autorskiego – samodzielne tworzenie umów
W internecie z łatwością znajdziesz wiele darmowych wzorów umów prawa autorskiego. Wiele osób korzysta z nich wierząc, że w ten sposób oszczędzają nie tylko swoje pieniądze ale i czas. Nie polecam Ci jednak tej drogi „na skróty”. Dlaczego?
Umowa to dokument, który ma za zadanie przede wszystkim chronić Twoje interesy jako twórcy oraz dawać Ci poczucie bezpieczeństwa. Aby tak było umowa powinna być stworzona z myślą o konkretnej sytuacji i dostosowana do Twoich indywidualnych potrzeb jako twórcy.
Taką bezpieczną i pewną umowę jest w stanie przygotować dla Ciebie tylko prawnik zajmujący się na co dzień sprawami z zakresu prawa własności intelektualnej. Warto skorzystać z jego pomocy i poprosić o konsultacje nie tylko wtedy, gdy potrzebujesz własnego wzoru umowy ale również wtedy, gdy dokument z zapisami dotyczącymi praw autorskich podsyła Ci Twój klient.
Magdalenia Miernik
REKLAMA:
Szukasz bezpiecznego wzoru umowy o przeniesienie praw autorskich lub umowy licencyjnej, który będziesz mógł w łatwy sposób edytować do swoich potrzeb? Zajrzyj do naszego sklepu ze wzorami umów!
Szukasz bezpiecznego wzoru umowy o dzieło z przeniesieniem autorskich praw majątkowych, który będziesz mógł w łatwy sposób dopasować do swoich potrzeb? Kliknij na grafikę powyżej i skorzystaj z przygotowanego przez nas wzoru umowy o dzieło z przeniesieniem praw autorskich.
Źródło: Lookreatywni
