Zmarł Prof. Szymon Bojko

- Kim był Szymon Bojko? Można długo wymieniać: doktor honoris causa, polski historyk i krytyk sztuki, pedagog, profesor akademicki, żołnierz kampanii wrześniowej, członek zespołu pisma “Projekt”, badacz twórczości artystów polskich w USA, miłośnik życia, piękna i kobiet. Swoimi doświadczeniami mógłby obdzielić kilka biografii wybitnych postaci, żył wielokrotnie i intensywnie. Zawsze był młodzieńcem, a przez dłuższą część życia chłopcem uwięzionym w ciele staruszka. Zawsze przyciągał do siebie ludzi, dlatego z taką łatwością stał się dla wielu z nas przewodnikiem, profesorem, autorytetem, ojcem i przyjacielem. Przebywanie z nim uświadomiło mi i zapewne nam wszystkim, że historia i sztuka są bliżej niż nam się wydaje i wcale nie są niczym obcym, niezrozumiałym i odległym. Pierwszy raz spotkałem człowieka, który tak dużo przeżył i tak dużo pamiętał.

Profesor Szymon Bojko (ur. 25 lutego 1917 r. w Warszawie), polski historyk i krytyk sztuki, pedagog i wykładowca uniwersytecki, popularyzator polskiego malarstwa współczesnego, scenarzysta filmów dokumentalnych poświęconych sztuce.

Studiował na Uniwersytecie Warszawskim. W 1968 r. obronił pracę doktorską, dotyczącą historii polskiego plakatu.

W latach 1969-1974 członek zespołu pisma "Projekt". Publikował ponadto teksty poświęcone sztuce, w polskiej i zagranicznej prasie popularnej i specjalistycznej, m.in. "Fotografia", "Ty i Ja", "Kino", "Scena", "Odra", "2+3D", "A4", "Art and Artists" (Londyn), "Graphics" (Zurych), "Interpressgraphic" (Budapeszt), "Graphic Design" (Tokio), "Crée" (Paryż), "Dekorativnoye Iskusstvo" (Moskwa), "Vox Design". Współpracował z UNESCO, przygotowując opracowania na rzecz kultury wizualnej Man and his enviroment, był też członkiem komisji ds. Znaków ICOGRADA.

Od lat 70. XX w. zajmował się badaniem twórczości artystów polskich tworzących poza Polską (szczególnie w USA). Wykładał w krakowskiej, łódzkiej i katowickiejAkademii Sztuk Pięknych, w warszawskim Studium Plastycznym Technik Teatralno-Filmowych, był też wykładowcą gościnnym oraz uczelni wyższych w Brazylii(Escola Superior de Desenho Industrial w Rio de Janeiro, 1996-1998), Japonii (Musashino University), Australii i USA (m.in. Urbana-Champaign University, University of Texas w Austin). W 2002 r. otrzymał doktorat honoris causa Rhode Island School of Design w Providence, w której wykładał historię sztuki i wzornictwa XX w. w latach 1984-2001. Po powrocie na stałe do Polski, prowadził zajęcia z przedmiotu "Wiedza o formie" w prywatnej szkole podstawowej i gimnazjum w Zalesiu Dolnym (2003-2004) oraz wykłady z zakresu komunikacji wizualnej w Państwowej Akademii Sztuk Pięknych we Lwowie (2004-2005) i Uniwersytecie Technologicznym w Witebsku (2005).

Autor kilku książek poświęconych sztuce współczesnej, tekstów i not publikowanych w katalogach wystaw, pracach zbiorowych i leksykonach (np. Contemporary Artists, Contemporary Woman Artists oraz Contemporary Designers - St. James Press, Londyn - Chicago). Jest też autorem utworów scenicznych pt.: Wyjdźmyż w nieobjętą przestrzeń (o Kazimierzu Malewiczu, 2002) oraz Dandy i szczypta demonizmu (2003), realizowanych wspólnie z uczniami Liceum Integracyjnego w Warszawie oraz studentami Szkoły Teatralnej.

Scenarzysta filmów dokumentalnych: współautor (razem z Walerianem Borowczykiem) scenariusza filmu pt. "Sztuka ulicy" (real. 1958; reż. Konstanty Gordon), autor scenariusza filmu pt.: "O rewolucji niech mówią plakaty" (real. Kazimierz Mucha, 1967 r.; film zrealizowany w oparciu o materiał ikonograficzny zgromadzony na Międzynarodowej Wystawie Plakatu Rewolucyjnego w Warszawie, jesienią 1966 r.), współpracował też przy realizacji filmów dokumentalnych pt. "W tym szaleństwie" (real. Stanisław Manturzewski, 1979) oraz "Strefy kontaktów. Żywe obrazy Krzysztofa Zarębskiego" (reż. Małgorzata Potocka, 1982).

W 2002 r. nakładem Galerii Krytyków POKAZ ukazała się poświęcona mu praca zbiorowa pt. Szymon Bojko: smakując życie przez 85 lat, zrealizowano także film dokumentalny (reż. Ajka Tarasow). W 2006 r. powstał ponadto film dokumentalny w reż. Barbary Doussot pt. "Długie życie" - zapis rozmów z Szymonem Bojko.

Koneser i kolekcjoner plakatów sztuki współczesnej (część tego zbioru znajduje się m.in. w Muzeum Plakatu w Wilanowie, Rhode Island School of Design, uniwersytecie w Austin w Teksasie i w Szanghaju).

Twórczość

• Polska szkoła plakatu (Warszawa 1971)
• Polski plakat współczesny (oprac. graf. Marek Freundenreich; Agencja Autorska 1972)
• New grafic design in Revolutionary Russia (tłum. z języka polskiego Robert Strybel i Lech Zembrzuski; Lund Humphries, Londyn 1972; wydanie w języku niemieckim pt.: Rot schlägt Weiss. Die Neue Grafik und das Design der Russischen Revolution, przedmowa Herbert Spencer; tłum. z języka angielskiego J. Wolfgang Breiden; C. Hanser, Monachium 1975)
• Plakat polski (Warszawa 1973)
• Polish Roots. Polish-Americans and Polish Artists in Contemporary American Art (CD-rom; 2002)
• Z polskim rodowodem. Artyści polscy i amerykańscy polskiego pochodzenia w sztuce Stanów Zjednoczonych w latach 1900-1980 (Oficyna Wydawnicza Kucharski - Archiwum Emigracji Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu 2007, ISBN 978-83-89376-40-4)

Inne prace redakcyjne

• Międzynarodowy Plakat Rewolucyjny 1917-1967 (redaktor katalogu wystawy; Ministerstwo Kultury i Sztuki, Muzeum Lenina, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych "Zachęta" 1967)

Przyjął honorowe członkostwo STGU, zawsze z zaciekawieniem obserwował współczesne projektowanie graficzne i kibicował polskim projektantom.