20-lecie Galerii Rusz w Muzeum Plakatu w Wilanowie

Artystyczny duet Joanna Górska i Rafał Góralski – szerzej znani jako Galeria Rusz – od dwudziestu lat funkcjonują w sferze publicznej. Ich znakiem firmowym są unikatowe billboardy eksponowane przy szosie chełmińskiej w Toruniu o łatwo rozpoznawalnej poetyce i w zasadzie niezmiennej formie plastycznej, które puentują stan ducha i umysłów naszej zbiorowości.

Wybór takiego właśnie a nie innego nośnika dla swoich wypowiedzi, jest wyborem znaczącym. Wprowadza bowiem pewien dysonans w naszą ikonosferę zdominowaną wielkoformatowym plakatem komercyjnym o jednoznacznie afirmatywnej treści stymulującej konsumpcję. W przypadku działań interwencyjnych Galerii Rusz mamy do czynienia z pewnego rodzaju dyskomfortem psychicznym  i dysonansem poznawczym, bo upodobnienie ich prac do komunikatu komercyjnego okazuje się przewrotnym odwróceniem wektora satysfakcji, zaprzeczającym bezrefleksyjnej żądzy posiadania. W zamian otrzymujemy gorzką lub słodko-kwaśną konstatację, że „coś idzie jednak nie tak”, jak się powszechnie oczekuje albo jak być powinno.

Te plastyczne działania na wrażliwości i wyobraźni rodaków, widziane w tak długiej perspektywie czasowej, stanowią swoisty zapis socjologiczny patologii naszej mentalności. Właściwe demaskują cały zakres wszystkich jej defektów, od wybujałej megalomanii narodowej począwszy, po rutynowe czynności dnia powszedniego, określające i kształtujące styl życia i bycia w epoce nieograniczonej konsumpcji i samozadowolenia. Czasami jest to bezlitosna krytyka mocno zakorzenionych stereotypów budujących rzekomo naszą tożsamość. Innym razem jest to brutalne obnażenie małostkowości wybujałych treści, pozornie mających spajać i umacniać wspólnotę.

Mimo naiwnej i elementarnie prostej formy plastycznej, rezonans egzystencjalny tego przekazu wydaje się czymś więcej niż tylko pobożna perswazja i subtelna interwencja. Właściwie ta narracja wpisuje się w nurt pozytywistycznej edukacji, obecnej zarówno w dawnej literaturze, jak i w nieustającej debacie publicznej wytyczającej pole rozważań: jak Rzeczpospolita spełnia oczekiwania Polaków i jakiej Rzeczpospolitej Polacy oczekują? I przede wszystkim – co w tym procesie poszukiwania jej istoty robią, czy zgodnie z zapowiedziami konsekwentnie realizują deklarowane hierarchie wartości, jakie wartości pozycjonują najwyżej, a którym się sprzeniewierzają mimo wyniosłej niekiedy patriotycznie nacechowanej  tromtadracji?

Obrazy tworzone przez Galerię Rusz – w warstwie wizualnej i semantycznej składają się na jakiś niepokojący i przestrzegający związek frazeologiczny. Ich sensu należy poszukiwać w całej rozciągłości rozległej skali ogólnie rozumianej pedagogiki społecznej: od umownie przyjętego wstydu, który należy wyprzeć z dyskursu, po nadmierną, nieprzystającą do faktów i zachowań – postulowaną jedynie – dumę.

Ekspresję i wymowę tych dzieł można także sprowadzić do modnego dzisiaj rozróżnienia między publicystyczną dezynwolturą a chłoszczącą konstatacją. Tę decyzję pozostawiają jednak autorzy woli odbiorców.

Prezentując wybór prac Galerii Rusz z okazji jubileuszu, Muzeum Plakatu w Wilanowie uznaje tym samym fakt, że wbrew wszelkim zapowiedziom plakat jako medium transmisji treści społecznie ważkich nadal wypełnia jedną ze swych powinności i pozostaje atrakcyjnym wehikułem ich artykulacji.

W Signs.pl od lat współpracujemy z Fundacją Rusz wspierając organizowany przez nią Festiwal Art Moves.

9 sierpnia - 1 września 2019
Muzeum Plakatu w Wilanowie, Galeria Format B1